ΔΙΔΑΚΤΟΡΙΚΟΙ ΦΟΙΤΗΤΕΣ ΚΑΙ ΨΥΧΙΚΗ ΥΓΕΙΑ
Σύμφωνα με μια πρόσφατη μελέτη, περίπου το 1/3 των διδακτορικών φοιτητών αντιμετωπίζουν υψηλό κίνδυνο να αναπτύξουν μια νοητική διαταραχή, όπως κατάθλιψη. Τα αποτελέσματα της έρευνας βασίστηκαν σε ένα δείγμα 3.659 φοιτητών σε πανεπιστήμια του Βελγίου με το 90% των συμμετεχόντων να έχουν αντικείμενο της διπλωματικής τους τις βασικές και κοινωνικές επιστήμες.
Τα συμπεράσματα ήταν εξαιρετικά ενδιαφέροντα και δημιούργησαν τις προϋποθέσεις για την ανάπτυξη ενός ευρέως διαλόγου σχετικά με τις συνθήκες πρόκλησης των συγκεκριμένων προβλημάτων υγείας σε φοιτητές εντός του ακαδημαϊκού χώρου. Το 51%, λοιπόν, των συμμετεχόντων στην έρευνα είχαν εμφανίσει τουλάχιστον δύο συμπτώματα τις τελευταίες εβδομάδες που μαρτυρούσαν πτωχή νοητική υγεία. Το 32% των φοιτητών ανέφερε τέσσερα συμπτώματα που υποδήλωναν κίνδυνο εμφάνισης κοινών ψυχιατρικών διαταραχών. Το αξιοπερίεργο ήταν πως η συχνότητα εμφάνισης των συγκεκριμένων παθήσεων ήταν διπλάσια στους φοιτητές σε σχέση με την αντίστοιχη ατόμων υψηλού επίπεδου εκπαίδευσης, είτε κατόχων διδακτορικού τίτλου είτε όχι.
Τα αναφερόμενα συμπτώματα ήταν τα εξής:
Αίσθημα καθημερινής και συνεχούς πίεσης
Δυστυχία και κατάθλιψη
Απώλεια ύπνου
Ανικανότητα διεκπεραίωσης των καθημερινών υποχρεώσεων
Μη συμμετοχή σε ψυχαγωγικές δραστηριότητες
Αναζητώντας τα αίτια και τους παράγοντες κινδύνου διαπιστώθηκε ότι πρωτεύοντα ρόλο διαδραματίζει η σύγκρουση μεταξύ των υψηλών απαιτήσεων στον εκπαιδευτικό χώρο και της υποχρέωσης κάλυψης των προσωπικών και οικογενειακών αναγκών. Οι μεγάλες απαιτήσεις και η χαμηλή ικανότητα ελέγχου συνδέονταν με την αύξηση της συχνότητας εμφάνισης των συμπτωμάτων. Ένας επιπρόσθετος παράγοντας που λειτουργούσε εκλυτικά και επιβαρυντικά ήταν η κακή συμπεριφορά των ακαδημαϊκών διδασκόντων που στερούνται κατάλληλης εκπαίδευσης για την διαχείριση των φοιτητών.
Αν και η έρευνα ξεκίνησε στο Βέλγιο, το πρόβλημα πλέον είναι κοινό σε πολλά πανεπιστημιακά ιδρύματα παγκοσμίως. Η συζήτηση που έχει ξεκινήσει σχετικά έχει δημιουργήσει τις προϋποθέσεις για να «σπάσει πια η σιωπή» γύρω από τα νοητικά προβλήματα των συγκεκριμένων φοιτητών. Αποτελεί κοινό μυστικό πως οι φοιτητές, για διάφορους λόγους, σιωπούν και αποκρύπτουν το πρόβλημά τους. Οι λόγοι που τους ωθούν στην συγκεκριμένη συμπεριφορά είναι ο φόβος του στιγματισμού, η αρνητική συμπεριφορά των επιβλεπόντων καθηγητών απέναντί τους και η δυσμενής επίδραση στην καριέρα τους.
Δεδομένου λοιπόν της ύπαρξης του προβλήματος αναζητούνται, πλέον, και οι κατάλληλες λύσεις. Άμεση προτεραιότητα αποτελεί η παρουσία κατάλληλων επιβλεπόντων καθηγητών. Ενδεχομένως, να μην έχουν την γνώση να διακρίνουν τις διανοητικές διαταραχές μπορούν όμως να εντοπίσουν φοιτητές που φαίνονται ανήσυχοι, απομονωμένοι και μη συνεπείς στις υποχρεώσεις τους. Σε αυτή την περίπτωση, επιβάλλεται να προσεγγίσουν τους διδακτορικούς φοιτητές τους και να τους συμβουλέψουν να αναζητήσουν βοήθεια. Επίσης, οι ακαδημαϊκοί οφείλουν να παρέχουν στους φοιτητές τους πλήρεις και σαφείς πληροφορίες σχετικά με τις επαγγελματικές ευκαιρίες και τις προοπτικές καριέρας εντός και εκτός ακαδημαϊκού χώρου. Αυτό θα βοηθήσει τους υποψήφιους διδάκτορες να έχουν μια σαφή άποψη για το μέλλον τους και τον δρόμο που πρέπει να επιλέξουν για να πετύχουν τους στόχους τους. Έτσι, θα έχουν την αίσθηση του προγραμματισμού και του ελέγχου και θα έχουν την επίγνωση της χρησιμότητας ή μη ενός διδακτορικού τίτλου. Αυτό, αφενός, δρα προστατευτικά στην εμφάνιση των διανοητικών διαταραχών και, αφετέρου, απαλλάσσει τον φοιτητή από την επένδυση χρήματος, χρόνου και της ψυχικής του υγείας για την απόκτηση ενός άχρηστου τίτλου.
Τέλος, σε προσωπικό επίπεδο, οι διδακτορικοί φοιτητές πρέπει να κατανοήσουν το πόσο σημαντικό είναι να φροντίζουν τον εαυτό τους. Οι νοητικές διαταραχές μπορεί να εξελιχθούν σε σοβαρή απειλή για την υγεία αλλά και για την καριέρα των φοιτητών και να έχουν επιβλαβείς μακροχρόνιες συνέπειες. Είναι φρόνιμο ο φοιτητής να αναζητά επαγγελματική βοήθεια ή στήριξη στο οικείο του περιβάλλον ακόμα και αν θεωρεί πως το πρόβλημα που τον απασχολεί είναι προσωρινό. Σε όσους επιθυμούν να θέσουν τον εαυτό τους στη θέση του υποψήφιου διδάκτορα, ας σταθμίσουν όλους τους παράγοντες πριν το επιχειρήσουν. Ο ακαδημαϊκός χώρος δεν είναι κατάλληλος για όλους και δεν σχετίζεται πάντα με την ικανότητα του φοιτητή...