ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΙΑΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΚΑΙ ΘΑΝΑΤΟΙ
Η περίοδος των Χριστουγέννων έχει συνδεθεί με την θρησκευτική κατάνυξη, το εορταστικό κλίμα, τις οικογενειακές συναθροίσεις αλλά και με την καταγραφή υψηλού ποσοστού θανάτων ασθενών από φυσικά αίτια. Μελέτες που έχουν γίνει και έχουν επιβεβαιωθεί από το CDC (Center for Disease Control) και το Office National Statistics, των ΗΠΑ, απέδειξαν ότι εκτός από την υψηλή χοληστερίνη, την παχυσαρκία και το κάπνισμα υπάρχει και ένας άλλος παράγοντας κινδύνου που ευθύνεται για τους θανάτους από φυσικά αίτια: Τα Χριστούγεννα.
Πράγματι, ο αριθμός των θανάτων αρχίζει να αυξάνεται από τις 21 Δεκεμβρίου, κορυφώνεται την Πρωτοχρονιά και ελαττώνεται από τα μέσα Ιανουαρίου. Το φαινόμενο είναι παγκόσμιο και έχει παρατηρηθεί και από τους εργαζόμενους στα γραφεία τελετών, εδώ και χρόνια.
Σε μια μεγάλη μελέτη που διενεργήθηκε στις ΗΠΑ, χρησιμοποιήθηκε ως υλικό τα καταγεγραμμένα περιστατικά θανάτων ασθενών που είτε κατέληξαν στα επείγοντα των νοσοκομείων είτε διακομίστηκαν σε αυτά, νεκροί. Χρησιμοποιήθηκαν αρχεία της χρονικής περιόδου 1979-2004, κατά την διάρκεια της εορταστικής περιόδου των Χριστουγέννων.
Από τα πλέον αξιοσημείωτα δεδομένα ήταν πως στα παιδιά δεν υπήρξε καμία μεταβολή του ποσοστού θνησιμότητας και αντίθετα με τις προβλέψεις οι αυτοκτονίες δεν παρουσιάζουν αύξηση την εορταστική περίοδο ώστε να δικαιολογηθεί η ανοδική τάση των θανάτων. Απεναντίας, τα συχνότερα αίτια της θνησιμότητας ήταν τα καρδιαγγειακά επεισόδια, τα αναπνευστικά προβλήματα, το μεταβολικό σύνδρομο και ο καρκίνος. Επιπλέον, συμπληρωματικά, διατυπώθηκε η παρατήρηση πως εκτός από την εορταστική περίοδο των Χριστουγέννων οι περισσότεροι θάνατοι σημειώνονται τα Σαββατοκύριακα, στις διακοπές και στην διάρκεια του χειμώνα.
Οι ερευνητές, με βάση τα δεδομένα που συνέλεξαν, προσπάθησαν να αναζητούσαν τα αίτια του φαινομένου. Διατυπώθηκαν πολλές θεωρίες χωρίς όμως η έρευνα να καταλήξει σε ασφαλή συμπεράσματα. Εντούτοις, μερικές από τις θεωρίες είναι οι εξής:
Παρατηρήθηκε αύξηση των θανάτων στην διάρκεια του χειμώνα και τέθηκε το ερώτημα αν το κρύο αποτελεί αιτιολογικό παράγοντα. Οι μελέτες, όμως, που διεξήχθησαν στις ΗΠΑ, απέδειξαν πως οι θάνατοι από καρδιακά αίτια, την πρώτη αιτία θανάτου από φυσικά αίτια, ήταν λιγότεροι στις περιοχές που συνόρευαν με τον Καναδά από εκείνους που συνόρευαν με το Μεξικό. Συνεπώς το κρύο δεν επηρεάζει την θνησιμότητα.
Διατυπώθηκε στη συνέχεια η άποψη ότι η κατανάλωση μεγάλης ποσότητας φαγητού και αλκοόλ στην διάρκεια των εορτών συνεισφέρει στην αύξηση του αριθμού των θανάτων. Καταρρίφθηκε όμως, διότι υψηλά ποσοστά θνησιμότητας εμφανίζονται σε ασθενείς με φειδωλή συμπεριφορά στην διατροφή.
Μια άποψη, κοινή και στο ευρύ κοινό, είναι ότι τα Χριστούγεννα προκαλούν μελαγχολία και συνεπώς οι αυτοκτονικές ενέργειες πληθαίνουν και αυξάνουν τον δείκτη θνησιμότητας. Η συγκεκριμένη άποψη είναι λανθασμένη καθώς η αυτοχειρία και οι ανθρωποκτονίες δεν είναι αυξημένες την εορταστική περίοδο. Στην πραγματικότητα, ο αριθμός των αυτοχειριών είναι μειωμένος τον Δεκέμβριο και αυξάνεται την άνοιξη.
Αφού, λοιπόν, απορρίφθηκαν πολλοί δημοφιλείς αιτιολογικοί παράγοντες, οι ερευνητές κατάληξαν σε δύο υποθέσεις που ευθύνονται μεν αλλά δεν μπορούν αφοριστικά να θεωρηθούν και ως η αποκλειστική αιτία του φαινομένου. Πρόκειται, λοιπόν, για την καθυστέρηση των ασθενών να αναζητήσουν ιατρική βοήθεια και την υπολειτουργία των νοσηλευτικών ιδρυμάτων στην διάρκεια των εορτών.
Η έρευνα, που διενεργήθηκε σε ΗΠΑ και Ηνωμένο Βασίλειο, αναφέρει πως οι ασθενείς δεν προσφεύγουν στο νοσοκομείο ή στον προσωπικό τους ιατρό σε περίπτωση αδιαθεσίας. Λόγω του ότι προτιμούν να περάσουν τα Χριστούγεννα με την οικογένειά τους και όχι στο δωμάτιο ενός νοσοκομείου, υποβαθμίζουν τα συμπτώματά τους με το σκεπτικό να επισκεφτούν τον ιατρό τους μετά τις γιορτές. Αυτό όμως αποτελεί ένα κύριο αίτιο του αυξημένου αριθμού θανάτων ασθενών από φυσικά αίτια.
Επιπλέον, είναι γνωστό ότι στη διάρκεια των εορτών τα πιο έμπειρα μέλη του ιατρονοσηλευτικού προσωπικού απουσιάζουν με άδεια και η διαχείριση των δύσκολων περιστατικών γίνεται από νεότερους, εργασιακά, ιατρούς. Επίσης, η λειτουργία των νοσοκομείων και των τμημάτων επειγόντων περιστατικών, όπως και η παροχή υπηρεσιών υγείας, είναι υπολειπόμενη σε σχέση με τον υπόλοιπο καιρό. Τα ασθενοφόρα, τις γιορτινές μέρες, εξυπηρετούν περισσότερο περιστατικά μέθης, τροχαία και θύματα κακοποίησης. Ο αριθμός των χειρουργείων είναι μειωμένος και οι περισσότερες κλίνες είναι σε ετοιμότητα για αντιμετώπιση περιστατικών με αναπνευστικά προβλήματα, κρυολογήματα και κατάγματα από πτώσεις.
Τέλος, οι ιδιώτες ιατροί έχουν την παρεξηγημένη αντίληψη πως η άσκηση της ιατρικής πράξης περιορίζεται στο ωράριο εργασίας τους και στην διάρκεια των εορτών έχουν την συνήθεια να απουσιάζουν σε διακοπές και το κυριότερο να έχουν το κινητό τους τηλέφωνο απενεργοποιημένο.
Με βάση όλα τα προηγούμενα, γίνεται στο εξωτερικό μια συντονισμένη προσπάθεια ώστε να εξασφαλιστεί η ισότιμη παροχή υπηρεσιών υγείας όλες τις ημέρες του χρόνου, χωρίς διακρίσεις στις εορταστικές περιόδους. Εκτός όμως από τις αντιλήψεις περί καθήκοντος και ευθυνών απέναντι στους ασθενείς, που οφείλουν να έχουν οι ιατροί, και οι ίδιοι ασθενείς οφείλουν να είναι περισσότερο ευαισθητοποιημένοι και υπεύθυνοι στα θέματα που αφορούν την προσωπική τους υγεία. Η αμέλεια δεν καθυστερεί απλώς την ίαση, αλλά οδηγεί, μαθηματικά, στην απώλεια της ζωής.