ΒΕΛΟΝΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΠΟΝΟΣ: ΕΠΙΣΤΗΜΗ Ή ΨΕΥΔΟΕΠΙΣΤΗΜΗ;
Πρόσφατα, στο Medical Journal of Australia αναρτήθηκε μια λίστα με 156 θεραπευτικές τεχνικές οι οποίες χαρακτηρίστηκαν ως μη ασφαλείς, αναποτελεσματικές και ακατάλληλες για εφαρμογή. Μεταξύ τους, χωρίς φυσικά να αποτελεί έκπληξη, συμπεριλαμβάνεται και ο βελονισμός. Ανεξάρτητα, από το νομικό πλαίσιο κάθε χώρας που καθορίζει την άσκηση ή μη του βελονισμού και από ποιους (ιατρούς ή μη), σε ό,τι αφορά τα επιστημονικά δεδομένα ο βελονισμός δεν αποτελεί ιατρική πράξη.
Είναι γεγονός πως η συγκεκριμένη άποψη προκαλεί ενόχληση σε όσους εφαρμόζουν τον βελονισμό. Επίσης, αποτελεί πάγια τακτική των συγκεκριμένων θεραπευτών η προώθηση «φτωχά» σχεδιασμένων μελετών που «αποδεικνύουν» ότι ο βελονισμός έχει θετικά αποτελέσματα. Πρακτικά, οι οπαδοί του βελονισμού δημοσιεύουν σωρεία μελετών με παραπλανητικούς τίτλους σχετικά με την αποτελεσματικότητά του προς όποιο πρόβλημα υγείας μπορεί να φανταστεί κανείς. Η βιομηχανία των άχρηστων αυτών μελετών (An industry of worthless acupuncture studies: άρθρο του Steven Novella) ουσιαστικά δεν έχει να προσφέρει καμία ουσιαστική γνώση στην κατανόηση της ασθένειας και επιπλέον ο σχεδιασμός τους δεν στηρίζεται στις προδιαγραφές της evidence based medicine.
Το πρόβλημα δημιουργείται και αφορά στη διάδοση του βελονισμού. Συγκεκριμένα, προωθούνται και αναδημοσιεύονται οι μελέτες με τα μεροληπτικά σφάλματα (bias) καθώς, αφενός, αυτό εξυπηρετεί την προβολή του βελονισμού και, αφετέρου, οι οπαδοί του είτε αδυνατούν να αναγνωρίσουν τα λάθη είτε τα αποσιωπούν. Αποτελεί κοινό μυστικό πως οι περισσότεροι αναγνώστες ενός επιστημονικού άρθρου, εκτός από την περίληψη (abstract) και τα συμπεράσματα (conclusions), δεν έχουν τη γνώση να μελετήσουν την μεθοδολογία της ερευνητικής μελέτης και συνεπώς αγνοούν τα σφάλματα.
Όμως, οι βαρύγδουποι ακαδημαϊκοί τίτλοι των συγγραφέων, του ιδρύματος που εκπροσωπούν αλλά και του περιοδικού που δημοσιεύει το άρθρο λειτουργούν στον αναγνώστη ως «αποδείξεις επιστημονικής αρτιότητας» της μελέτης. Επιπλέον, σε ό,τι αφορά τον πόνο, πολλά πανεπιστημιακά ιδρύματα του δυτικού κόσμου, στις επίσημες ιστοσελίδες τους, συστήνουν τον βελονισμό ως επικουρικό βοήθημα. Χωρίς όμως επιστημονική τεκμηρίωση! Ενώ υπάρχει αναλυτική αιτιολόγηση για την φαρμακευτική αγωγή και τις επεμβατικές τεχνικές , η σύσταση «βελονισμός» αναφέρεται μονολεκτικά, χωρίς επιχειρηματολογία. Και εδώ γεννάται το ερώτημα: Ο κάθε ιατρός θα πρέπει να γίνεται αποδέκτης του κάθε «επώνυμου» άρθρου ή να χρησιμοποιεί την κρίση του και να λειτουργεί ως ανεξάρτητη επιστημονική οντότητα;
Τι πρεσβεύει, λοιπόν, ο βελονισμός; Ο βελονισμός είναι μια τεχνική κατά την οποία εισέρχονται βελόνες στο σώμα σε μια προσπάθεια ανακούφισης του ασθενή από ένα μεγάλο αριθμό ασθενειών. Αποτελεί είδος της εναλλακτικής ιατρικής και θεωρείται τμήμα του TMC (Traditional Chinese Medicine), με τεχνικές όμως που ποικίλουν ευρέως από χώρα σε χώρα. Επιπλέον, ο βελονισμός θεωρείται ψευδοεπιστήμη καθώς δεν στηρίζεται σε καμία αποδεκτή επιστημονική μέθοδο.
Για του λόγου το αληθές, μετα-αναλύσεις της Cochrane έχουν καταλήξει σε ενδιαφέροντα συμπεράσματα. Χαρακτηριστικά αναφέρονται τα εξής:
ΒΕΛΟΝΙΣΜΟΣ ΓΙΑ ΠΡΟΚΛΗΣΗ ΩΔΙΝΩΝ: Η διάρκεια των ωδινών στην ομάδα ελέγχου ήταν μικρότερη σε σχέση με τις εγκύους που έκαναν βελονισμό.
ΒΕΛΟΝΙΣΜΟΣ ΓΙΑ ΙΝΟΜΥΩΜΑΤΑ ΜΗΤΡΑΣ: Δεν υπάρχουν μαρτυρίες της αποτελεσματικότητας του βελονισμού. Απεναντίας, επιδεινώνει την κατάσταση.
ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΕΥΕΡΕΘΙΣΤΟΥ ΕΝΤΕΡΟΥ: Ο βελονισμός δεν έχει ουσιαστική επίδραση στην αντιμετώπιση της νόσου, του πόνου και της ποιότητας ζωής σε σχέση με το placebo.
ΩΤΙΤΙΔΑ: Η μέση ωτίτιδα είναι αγαπημένο πεδίο των βελονιστών που προσπαθούν να θεραπεύσουν στα παιδιά. Καμία επιστημονική τεκμηρίωση δεν υπάρχει και συστήνεται η αποφυγή της χρήσης της.
ΛΟΙΜΩΞΗ ΤΟΥ ΟΥΡΟΠΟΙΗΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ: Δεν συστήνεται η χρήση του βελονισμού καθώς δεν υπάρχουν καθόλου δεδομένα για την αποτελεσματικότητά του.
ΥΠΕΡΧΟΛΕΡΥΘΡΙΝΑΙΜΙΑ: Δεν υπάρχουν δεδομένα που να υποστηρίζουν την εφαρμογή του βελονισμού.
ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΚΑΡΠΙΑΙΟΥ ΣΩΛΗΝΑ: Μη αποδεκτές μαρτυρίες υπάρχουν για την εφαρμογή του βελονισμού στο συγκεκριμένο πρόβλημα.
ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ: Οι ευεργετικές επιδράσεις του βελονισμού είναι δυσδιάκριτες και πανομοιότυπες με το placebo.
ΟΣΤΕΟΑΡΘΡΙΤΙΔΑ: Η βελτίωση του πόνου είναι μικρή, στατιστικά μη σημαντική, και συγκρίσιμη με το placebo.
ΠΑΡΑΛΥΣΗ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ ΝΕΥΡΟΥ: Καμιά τεκμηρίωση για την ευεργετική δράση του βελονισμού.
ΑΛΛΕΣ ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΙΣ: Στα ίδια συμπεράσματα καταλήγουν οι έρευνες που αφορούν την οσφυαλγία, την ημικρανία και τους κολικούς εντέρου των παιδιών.
Η αλήθεια είναι πως οι ερευνητές της evidence based medicine έχουν επενδύσει πολύ χρόνο και χρήματα για την μελέτη των άρθρων που αφορούν τις εναλλακτικές θεραπευτικές επιλογές. Την μερίδα του λέοντος την καταλαμβάνει ο βελονισμός. Το θέμα είναι πως αφιερώθηκε πολύς χρόνος και ακόμη περισσότερο χρήμα διερευνώντας για το τίποτα. Για μια ατεκμηρίωτη, επιστημονικά, θεραπευτική τεχνική που εκμεταλλευόμενη την αδυναμία της ιατρικής να δώσει λύσεις σε πολλά προβλήματα υγείας και κυρίως στον πόνο, διείσδυσε από την κερκόπορτα στοχεύοντας στα εύκολα θύματα, τους απελπισμένους ασθενείς. Πραγματικά, πολύ λυπηρό….