ΙΑΤΡΙΚΗ ΠΕΡΙΘΑΛΨΗ ΕΝ ΩΡΑ ΠΤΗΣΗΣ
Μερικές μόνο από τις μεγάλες αεροπορικές εταιρίες έχουν τη δυνατότητα επικοινωνίας με επίγεια ιατρική ομάδα, η οποία μπορεί να παρέχει συμβουλές στο πλήρωμα για τον τρόπο διαχείρισης ιατρικών προβλημάτων εν ώρα πτήσης. Επίσης, υπάρχει η δυνατότητα συνεργασίας της ιατρικής ομάδας με νοσηλευτικά ιδρύματα για πιο σοβαρά περιστατικά που απαιτούν εκτροπή της αεροπορικής πτήσης προς το πλησιέστερο αεροδρόμιο.
Πολλές φορές ως επιβάτες είναι και ιατροί, οι οποίοι καλούνται να προσφέρουν εθελοντικά τη βοήθειά τους σε περιστατικά άλλοτε απλά και άλλοτε σοβαρά. Περίπου 1 περιστατικό στις 604 πτήσεις θα χρειαστεί ιατρική μέριμνα. Ο αριθμός αυτός δεν είναι απολύτως ακριβής καθώς οι αεροπορικές εταιρίες αποφεύγουν να αναφέρουν τις περιπτώσεις ασθενών που έλαβαν ιατρική βοήθεια. Με βάση όμως τα επίσημα δεδομένα στο σύνολο των επιβατών που χρειάστηκαν ιατρική παρέμβαση, το 12% αντιμετωπίζουν αναπνευστικά προβλήματα, το 10% ναυτία και το 8% καρδιολογικά. Η θνησιμότητα κυμαίνεται στο 0,5%.
Η κατάσταση σε ό,τι αφορά τα υλικά αλλά και την παροχή βοήθειας στον επιβάτη που τη χρειάζεται δεν είναι πάντα ιδανική. Παρότι υπάρχει ειδικό κουτί με ιατρικό εξοπλισμό, δεν είναι πλήρες και δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε όλες τις επείγουσες καταστάσεις. Χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι τα παιδιατρικά περιστατικά για τα οποία τα διαθέσιμα ιατρικά αναλώσιμα είναι ακατάλληλα όπως και οι περιπτώσεις κρίσης ψυχιατρικών ασθενών όπου η φαρμακευτική αγωγή είναι απούσα.
Ο ιατρός υπό αυτές τις συνθήκες καλείται να αξιολογήσει την κατάσταση του ασθενή και να αποφασίσει αν απαιτείται επείγουσα αντιμετώπιση που θα οδηγήσει σε αλλαγή της πορείας του αεροπλάνου. Συνήθως, το 7% των ιατρικών περιστατικών που απαιτούν ιατρική βοήθεια την ώρα της πτήσης καταλήγουν εσπευσμένα σε αναγκαστική προσγείωση στο πλησιέστερο αεροδρόμιο. Η αλλαγή της πορείας της πτήσης, όμως, δεν είναι απλή διαδικασία. Ο ιατρός θα πρέπει να αναφέρει με σαφήνεια τους λόγους για τους οποίους ένας ασθενής θα ωφεληθεί από μια απρογραμμάτιστη προσγείωση. Επιπλέον, θα πρέπει να έρθει σε συνεννόηση με την ιατρική ομάδα στο έδαφος, εφόσον υπάρχει αυτή η δυνατότητα. Εν τέλει, μόνο ο πιλότος είναι εκείνος που θα λάβει την οριστική απόφαση για την πορεία του αεροπλάνου και του ασθενή.
Στις ΗΠΑ, το Ηνωμένο Βασίλειο και τον Καναδά, οι ιατροί-επιβάτες δεν είναι υποχρεωμένοι νομικά να παρέχουν βοήθεια στα περιστατικά που παρουσιάζονται την ώρα της πτήσης. Η Αυστραλία και κάποιες ευρωπαϊκές χώρες είναι περισσότερο πιεστικές στο θέμα της ιατρικής παρέμβασης. Ανεξάρτητα, πάντως, από τις νομικές ευθύνες, ο ιατρός έχει την ηθική υποχρέωση να προσφέρει βοήθεια σε όποιον χρειάζεται.
Τι ισχύει όμως για την ευθύνη του ιατρού κατά τη διάρκεια της περίθαλψης του επιβάτη; Το 1998, το ΑΜΜΑ (Aviation Medical Assistance Act) των USA οριοθέτησε κάποιο νομικό πλαίσιο που καλύπτει τον ιατρό, αλλά μόνο σε πτήσεις του εσωτερικού της χώρας. Εκτός συνόρων των ΗΠΑ, και στις πτήσεις σε άλλες χώρες, τα όρια των ευθυνών του ιατρού είναι ασαφή. Εκτός του αεροπλάνου, ο κάθε ιατρός οφείλει να ακολουθήσει το πρωτόκολλο και ανάλογα με το βαθμό παρέκκλισης και τις συνέπειες των επιλογών του διαμορφώνονται και οι ευθύνες. Σε ιδιαίτερες περιπτώσεις, όμως, όπως μια αεροπορική πτήση, η νομική κάλυψη είναι μεγαλύτερη εφόσον ο ιατρός προκαλέσει, μη εσκεμμένα βλάβη στον ασθενή .
Η ευθύνη του επιβάτη-ιατρού σταματά με την παραλαβή του ασθενή από την επίγεια ιατρική ομάδα. Ακόμα, όμως, και τότε ο ιατρός οφείλει να δώσει πλήρη αναφορά του προβλήματος, της εξέλιξης της κατάστασης του πάσχοντα και των θεραπευτικών επιλογών που εφαρμόστηκαν. Επίσης, για τον ιατρό, ότι εκτυλίχθηκε στο αεροπλάνο πρέπει να μείνει μη ανακοινώσιμο, σεβόμενος τα προσωπικά δεδομένα του ασθενή. Η δημοσιοποίηση ενός ιατρικού συμβάντος μπορεί να γίνει μόνο κατόπιν επιθυμίας του ίδιου του ασθενή.
Η διάσωση ενός ασθενή στη διάρκεια της αεροπορικής πτήσης δεν είναι εφάμιλλη των χολιγουντιανών κινηματογραφικών ταινιών. Οι προσπάθειες των ιατρών δεν επιβραβεύονται απεναντίας είναι υπόχρεοι να σιωπήσουν, λόγω των προσωπικών δεδομένων, καλύπτοντας τα κενά των αεροπορικών εταιριών. Προβλήματα υγείας και ατυχήματα μπορούν να συμβούν στη διάρκεια κάθε ταξιδιού με οποιοδήποτε μεταφορικό μέσο. Απλά, σε ένα αεροπλάνο, δεδομένων των τιμών των εισιτηρίων, θα έπρεπε η υγειονομική κάλυψη των επιβατών να είναι εξασφαλισμένη με μόνιμο ιατρικό προσωπικό και ομάδα συνεργασίας στη γη. Το οικονομικό κόστος όμως είναι πρόβλημα για τις περισσότερες αεροπορικές εταιρίες και εκεί δημιουργείται το αδιέξοδο.