ΙΑΤΡΙΚΗ ΚΑΙ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ: ΟΙ ΕΜΠΝΕΥΣΤΕΣ ΤΟΥ ΣΕΡΛΟΚ ΧΟΛΜΣ
«Το όνομά μου είναι Σέρλοκ Χoλμς και δουλειά μου είναι να γνωρίζω όσα οι υπόλοιποι άνθρωποι δεν ξέρουν».
Το όνομα του δημοφιλέστερου πρωταγωνιστή αστυνομικών μυθιστορημάτων είναι πασίγνωστο παγκοσμίως περισσότερο από 100 χρόνια. Ο Σέρλοκ Χoλμς, ο ευφυής και παρατηρητικός ντετέκτιβ αγαπήθηκε όσο κανένας από την αρχή κιόλας της κυκλοφορίας των περιπετειών του. Θεωρείται φανταστικό πρόσωπο, η αλήθεια όμως είναι διαφορετική. Υπήρχε ο πραγματικός Σέρλοκ Χoλμς, που ονομαζόταν, Joseph Bell. Ήταν ο μέντορας του συγγραφέα του Χoλμς στην ιατρική σχολή και στάθηκε η βάση όπου ο Doyle δημιούργησε τον ήρωα του. Επιπλέον, η ύπαρξη του φανταστικού ήρωα καθηγητή James Moriarty, αντίπαλου του Χoλμς, στηρίχτηκε στoν μαθηματικό George Boole και το έργο του.
Ο Sir Arthur Ignatius Conan Doyle ήταν Σκωτσέζος συγγραφέας (22/5/1859-7/7/1930) που έγινε γνωστός για τα αστυνομικά του μυθιστορήματα και κυρίως τον Sherlock Holmes. Σπούδασε Ιατρική στο πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου, όπου καθηγητής του ήταν ο χειρουργός Joseph Bell. Ο Bell, μυστηριώδης και χαρισματικός ιατρός, ήταν μανιώδης με την παρατήρηση κάθε λεπτομέρειας της εξωτερικής εικόνας των ανθρώπων. Αυτό τον βοηθούσε να εξάγει συμπεράσματα για εκείνους. Το όνειρό του ήταν να χρησιμοποιήσει την ιατρική με σκοπό την διαλεύκανση φόνων. Τρία χρόνια πριν την γνωριμία του με τον Doyle, ο Bell, έπειτα από παράκληση φίλου του ανέλαβε μια υπόθεση ανθρωποκτονίας. Ήταν ο πρώτος ιατρός που συνέδεσε την βακτηριαιμία με δολοφονία και σύμφωνα με τους σύγχρονους ιατροδικαστές και παθολογανατόμους ήταν ο πρώτος ιατρός που έκανε ιατροδικαστική πράξη και παθολογοανατομική εκτίμηση για διαλεύκανση εγκλημάτων.
Την εποχή του, στο Εδιμβούργο, η εγκληματικότητα ήταν στα ύψη και η αστυνομία αδυνατούσε να εξιχνιάσει τις ανθρωποκτονίες που επίσημα καταγράφονταν ως αυτοκτονίες. Ο Bell όμως είχε καταφέρει να εξιχνιάσει πολλές από αυτές και συνέβαλε στο να οδηγηθούν οι ένοχοι στη φυλακή. Ωστόσο, προτιμούσε την ανωνυμία και δεν δεχόταν να κοινοποιηθεί το όνομά του στις εφημερίδες. Δεν επιζητούσε επαίνους παρότι η ικανότητά του ήταν μνημειώδης και η προσφορά του στον τομέα της εγκληματολογίας που σήμερα ονομάζεται «σήμανση» ήταν τεράστια.
Το 1877, ο Doyle γίνεται φοιτητής ιατρικής στο πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου και έχοντας καθηγητή τον Bell εντυπωσιάζεται από τον τρόπο σκέψης και διδασκαλίας του. Ένα χρόνο αργότερα, το όνομα του Bell γίνεται γνωστό έπειτα από μια πολύκροτη υπόθεση. Εκεί ο Bell χρησιμοποίησε τη μέθοδο των δακτυλικών αποτυπωμάτων, μια πρωτοπόρα σύλληψη που όμως θα περάσουν σχεδόν τρεις δεκαετίες για να θεωρηθεί ως επίσημο αποδεικτικό στοιχείο στα δικαστήρια. Την ίδια χρονιά, ο Doyle έγινε επίσημος βοηθός του καθηγητή του.
Ο νεαρός φοιτητής ήταν ένας νέος με συναισθηματικά κενά λόγω της οικογενειακής του κατάστασης. Έχοντας έναν πατερά άνεργο, αλκοολικό και βίαιο, αποζητούσε μια πατρική φιγούρα στο δάσκαλό του. Ο Bell, όμως, ποτέ δεν υπερέβη τα όρια της τυπικής σχέσης καθηγητή-φοιτητή και η φαινομενικά ψυχρή στάση του πλήγωσε τον Doyle. Τρία χρόνια αργότερα, αποφοιτώντας από την σχολή, ο Doyle άνοιξε ιατρείο, όμως το ενδιαφέρον του το είχε προσελκύσει η συγγραφή. Επηρεασμένος έντονα από τον μέντορά του, εξέδωσε το 1887 το έργο του «Σπουδή στο κόκκινο» στο οποίο πρωταγωνιστής ήταν ο πρωτοεμφανιζόμενος Σέρλοκ Χολμς. Ο ήρωας ήταν ακριβώς όπως και ο Bell. Η εξωτερική εμφάνιση ήταν ίδια, καθώς και ο χαρακτήρας και ο τρόπος δράσης του. Ο Χολμς ήταν ένας ψυχρός, τυπικός και με έλλειψη συναισθημάτων ντετέκτιβ, όπως θεωρούσε ο συγγραφέας ότι ήταν ο καθηγητής του.
Εκείνη την εποχή, ακόμα, κανείς δεν γνώριζε πως ο Σέρλοκ Χολμς ήταν ένα υπαρκτό πρόσωπο. Η κοινωνία του Λονδίνου είχε μια νέα απασχόληση, ιδιαίτερα τρομακτική που είχε κεντρίσει το ενδιαφέρον της. Το 1888 και για λίγους μήνες κάνει αισθητή την παρουσία του ένας κατά συρροή δολοφόνος, ο Τζακ ο Αντεροβγάλτης. Τα εγκλήματα του ήταν ειδεχθή, καθώς δολοφονούσε γυναίκες σε μα υποβαθμισμένη περιοχή του Λονδίνου. Η Scotland Yard απευθύνεται στον Bell και σε έναν φίλο του ερευνητή για να βοηθήσουν στην υπόθεση. Ο Bell αξιοποιεί το υλικό της αστυνομίας και ερευνά τον γραφικό χαρακτήρα του Αντεροβγάλτη. Η αστυνομία έχει κάποιους υπόπτους που γνωστοποιούνται στους δύο ερευνητές. Μετά από ενδελεχή έρευνα, ο Bell και ο συνάδελφός του καταλήγουν στον ίδιο ύποπτο. Μυστηριωδώς, όμως, ο φάκελος με τα αποδεικτικά στοιχεία του Bell εξαφανίζεται ενώ λίγο καιρό αργότερα ο ύποπτος, που είχε υποδείξει, αυτοκτονεί στον Τάμεση. Έκτοτε, τα εγκλήματα σταματούν, όπως και η έρευνα. Ο Bell, όμως, ποτέ δεν θα μάθει αν η υπόθεσή του ήταν η σωστή. Ωστόσο, η μέθοδος που χρησιμοποίησε, η χρήση του γραφικού χαρακτήρα ήταν ο πρόδρομος του τομέα της σήμανσης.
Το όνομά του, επίσης, άρχισε να γίνεται περισσότερο γνωστό, καθώς ο Doyle έγραψε σε ένα βιβλίο του μια ευχαριστήρια αφιέρωση στον δάσκαλό του, που όπως ομολόγησε ήταν ο εμπνευστής του Σέρλοκ Χολμς. Για τον Bell, όμως, η δημοσιοποίηση του ονόματός του ήταν μια δυσάρεστη εμπειρία καθώς ποτέ δεν επιδίωκε την προβολή. Επιπλέον, η προβολή του ως μη συναισθηματικού ατόμου τον πλήγωνε καθώς δεν ανταποκρινόταν στην πραγματικότητα. Όπως ο ίδιος είχε πει χαρακτηριστικά: «Ελπίζω, όσοι με γνωρίζουν να με αντιμετωπίζουν με διαφορετικό τρόπο από εκείνο που με παρουσιάζουν. Με στοιχειώνει ο δίδυμος εαυτός μου».
Ο Bell αποσύρθηκε από την ενεργή δράση σε ηλικία 64 ετών και πέθανε το 1911 σε ηλικία 74 ετών. Το όνομά του μπορεί να μην είναι ευρέως γνωστό και να αποτελεί μια υποσημείωση στο έργο του Doyle, είναι όμως ο πραγματικός Sherlock Holmes. Είναι ο ιατρός που πρωτοπόρησε και άνοιξε τον δρόμο για την «γέννηση» της σήμανσης, της εθνικής εγκληματολογικής υπηρεσίας.
Εκτός όμως από μια κορυφαία προσωπικότητα στο χώρο της ιατρικής, ο συγγραφέας του Σέρλοκ Χολμς επηρεάστηκε και από μια μαθηματική ιδιοφυΐα, τον George Boole. Ο Boole ήταν αυτοδίδακτος μαθηματικός που έθεσε με τη θεωρία του τις βάσεις των σύγχρονων υπολογιστών και των μηχανών αναζήτησης. Γεννήθηκε στις 2 Νοεμβρίου του 1815 στη μικρή βρετανική πόλη Λίνκολν. Ο πατέρας του, λάτρης των θετικών επιστημών του μετέδωσε την αγάπη για τα μαθηματικά, παραδίδοντάς του τα πρώτα μαθήματα. Μελετούσε τα έργα μεγάλων μαθηματικών και σε ηλικία 29 ετών δημοσίευσε την πρώτη του μελέτη που του εξασφάλισε επιστημονική αναγνώριση. Πέντε χρόνια αργότερα, έγινε καθηγητής στο Queen’s College στο Cork της Ιρλανδίας χωρίς να έχει πάρει ποτέ πτυχία μαθηματικών από πανεπιστημιακή σχολή. Ήταν μια αυτοδίδακτη ιδιοφυΐα.
Σε ηλικία 39 ετών, δημοσίευσε το σημαντικότερο έργο του τη «Διερεύνηση των νόμων της σκέψης». Πέθανε νωρίς, σε ηλικία 49 ετών. Εκατό χρόνια αργότερα, η «άλγεβρα του Boole» θριαμβεύει στην τεχνολογία των υπολογιστών με τη χρήση της από τον Άλαν Τούρινγκ. Ήταν ο «πατέρας» της επιστήμης των υπολογιστών που συνέβαλε τα μέγιστα στην τροπή του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου με την εφαρμογή της κρυπτογραφικής ανάλυσης.
Εκτός από εμπνευστής του Τούρινγκ, ο Boole φαίνεται πως επηρέασε πολλά χρόνια νωρίτερα τον Doyle σε τέτοιο βαθμό ώστε δημιούργησε τον καθηγητή Moriarty, τον άσπονδο εχθρό του Χολμς. Σύμφωνα με βιβλίο που τιτλοφορείται «New Light on George Boole» και κυκλοφόρησε στα τέλη Νοεμβρίου του 2018, στα βιβλία του Doyle υπάρχει ένας παραλληλισμός ανάμεσα στον λαμπρό μαθηματικό και στον «Ναπολέοντα του εγκλήματος». Οι συγγραφείς του βιβλίου, Des MacHale και Yvonne Cohen ισχυρίζονται πως μια σύγκριση της φωτογραφίας του Boole και του σκίτσου του Moriarty οδηγεί στο συμπέρασμα πως υπάρχει μια εντυπωσιακή ομοιότητα. Επιπλέον, είναι γεγονός ότι η σκέψη του Χολμς και ο τρόπος που εξάγει τα συμπεράσματά του στηρίζονται σε δεδομένα, λογική, στατιστική και αποδείξεις. Υπάρχουν, βέβαια, και άλλες ομοιότητες που αποτυπώνουν την έντονη επίδραση του μαθηματικού στο έργο του Doyle. Boole και Moriarty ήταν εξίσου καθηγητές σε μικρό επαρχιακό πανεπιστήμιο και κέρδισαν τον διορισμό λόγω της δημοσίευσης των εξαιρετικών επιστημονικών τους μελετών. Είχαν την ίδια εμφάνιση και μοιράζονταν κοινό ενδιαφέρον για την αστρονομία. Εντούτοις, ο Boole διέφερε σε κάτι σημαντικό από τον εγκληματία: στον χαρακτήρα. Ήταν ηθικός, πρότυπο οικογενειάρχη με αρχές που τον χαρακτηρίζουν ως κοινωνικό αναμορφωτή.
Ο Doyle, ως ευφυής και διεξοδικός στον τρόπο σκέψης, δεν θα μπορούσε να κάνει τυχαία την επιλογή του ονόματος του Moriarty. Στην διάρκεια των σχολικών του χρόνων, είχε συμμαθητές δύο αδέρφια, τον Michael και τον John Francis Moriarty. Κατάγονταν από το Cork, την πόλη στην οποία ήταν καθηγητής ο Boole. Επιπρόσθετα, και τα δύο αδέρφια διακρίνονταν σε μαθηματικούς διαγωνισμούς. Η κλίση και ο τόπος καταγωγής, λοιπόν, είχαν σημαντική ταύτιση με τον ιδιοφυή μαθηματικό και έτσι τα αδέρφια Moriarty «χάρισαν» στον Doyle το όνομα του πιο διάσημου εγκληματία στην αστυνομική λογοτεχνία.
Οι περιπέτειες του Σέρλοκ Χολμς δεν είναι απλά ένα λογοτεχνικό έργο. Είναι ένα ιδιοφυές κράμα προηγμένων επιστημονικών θεωριών και εφαρμογών, εφάμιλλο της ικανότητας του συγγραφέα του και των εμπνευστών του.
«Να παρατηρείς τα πάντα. Από όσα παρατηρείς, να βγάζεις συμπεράσματα» (sir Arthur Ignatius Conan Doyle)