Η ΠΡΟΚΑΤΑΛΗΨΗ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΡΟΛΟ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ ΣΤΗΝ ΙΑΤΡΙΚΗ
Η παρουσία των γυναικών, ως φοιτήτριες στην ιατρική σχολή, δεν ήταν εύκολη υπόθεση. Έπρεπε να περάσουν χρόνια, να αλλάξουν οι νοοτροπίες και να αναθεωρηθούν οι νόμοι που απαγόρευαν τη φοίτηση στις γυναίκες.
Ήταν το 1847, όταν η Elizabeth Blackwell πέρασε για πρώτη φορά το κατώφλι της ιατρικής σχολής του πανεπιστημίου GENEVA, βόρεια της Νέας Υόρκης, ως φοιτήτρια. Είχαν προηγηθεί 17 απορρίψεις από αντίστοιχες ιατρικές σχολές με επίσημα και ανεπίσημα επιχειρήματα. Σύμφωνα με τη νομοθεσία της εποχής, δεν επιτρεπόταν η φοίτηση των γυναικών στην ιατρική. Με βάση τη νοοτροπία της κοινωνίας, όμως, ως γυναίκα ήταν πνευματικά κατώτερη. Ακόμα και αν αποδείκνυε πως ήταν ισάξια με τους άνδρες συμφοιτητές της, κανείς καθηγητής δεν θα της απένειμε πτυχίο. Για την πρώτη Αμερικανίδα φοιτήτρια της ιατρικής σχολής, η ευκαιρία που της δόθηκε για να σπουδάσει ήταν θέμα τύχης. Ο υπεύθυνος της σχολής είχε θέσει ως προϋπόθεση για να γίνει η Blackwell αποδεκτή, να ψηφίσουν θετικά υπέρ της και οι 150 άνδρες-φοιτητές της σχολής. Παραδόξως, και οι 150 το έπραξαν. Το έκαναν, όμως, όχι λόγω καλοπροαίρετης διάθεσης αλλά γιατί το θεώρησαν φάρσα.
Ανάλογα προβλήματα υπήρχαν και στον ελληνικό χώρο. Το 1893, η Αγγελική Παναγιωτάτου εισήχθη στην Ιατρική Σχολή Αθηνών και ήταν η πρώτη γυναίκα απόφοιτος. Το 1947 έγινε η πρώτη καθηγήτρια της ιατρικής σχολής. Η πορεία της, ωστόσο, στο χώρο του πανεπιστημίου δεν στέφθηκε με ροδοπέταλα. Το 1908 (ή 1910 κατά άλλους), όντας υφηγήτρια της ιατρικής, καθώς εισήλθε στο αμφιθέατρο για να διδάξει, έγινε αποδέκτης των «φιλοφρονήσεων» των ανδρών φοιτητών της. Με την ιαχή «στην κουζίνα, στην κουζίνα» εκδήλωσαν και αποτύπωσαν την αντίληψη της κοινωνίας απέναντι στο ζήτημα της πανεπιστημιακής μόρφωσης των γυναικών (το περιστατικό είναι καταγεγραμμένο στη «Διάπλαση των Παίδων» του Γρηγορίου Ξενόπουλου).
Έκτοτε, τα χρόνια πέρασαν και η νομοθεσία άλλαξε, δίνοντας τη δυνατότητα στις γυναίκες να γίνουν ιατροί. Η νοοτροπία, όμως, προσαρμόστηκε στα νέα δεδομένα;
Μια πρόσφατη μελέτη που διενεργήθηκε, μέσω του Linkedin, κατέληξε στο συμπέρασμα πως από τους 4.000 Βρετανούς συμμετέχοντες, μόνο το 5% ως πρώτη σκέψη φέρει μια γυναίκα ως ιατρό. Το ποσοστό αυτό κατακρημνίζεται στο 2% στην ηλικιακή ομάδα άνω των 55 ετών. Μεγάλη μερίδα Βρετανών (63%) θεωρούν πως οι γυναίκες κατέχουν το ρόλο της νοσηλεύτριας, της καθηγήτριας νοσηλευτικής και της υπαλλήλου στο χώρο υποδοχής των ιατρείων και νοσοκομείων. Χαρακτηριστικό είναι πως τα παραδοσιακά επαγγέλματα τα καθορίζουν με βάση το φύλο αλλά σε ποσοστό 77% αδυνατούν να καθορίσουν τον ρόλο ανδρών και γυναικών σε σύγχρονες επαγγελματικές δραστηριότητες.
Το λυπηρό είναι πως οι συγκεκριμένες προκαταλήψεις θεμελιώνονται από την παιδική ηλικία. Μελέτη κατέδειξε πως 7 στα 10 παιδιά της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης στο Ηνωμένο Βασίλειο σχετίζουν την χειρουργική ειδικότητα με τους άνδρες και την ιδιότητα του νοσηλευτή με τις γυναίκες. Το συγκεκριμένο στερεότυπο που επικρατεί και στους ενήλικες, δυστυχώς δεν αλλάζει. Σύμφωνα με μελέτη του Harvard, οι άνθρωποι έχουν την τάση να αρνούνται να ανανεώσουν τις αντιλήψεις τους και να τις προσαρμόσουν στη σύγχρονη πραγματικότητα, παραμένοντας στα στερεότυπα που πηγάζουν από τις προκαταλήψεις τους.
Ως εκ τούτου, πολλοί ασθενείς, αν και θεραπεύονται από γυναίκες ιατρούς, προτιμούν τους άνδρες. Σε μελέτη που έγινε, ζητήθηκε από τους συμμετέχοντες να επιλέξουν ως θεράποντα ιατρό, κάποια από τις επόμενες επιλογές: γυναίκα ιατρό, άνδρα ιατρό και οποιονδήποτε με μεγαλύτερη εμπειρία. Το 60% επέλεξε άνδρα ιατρό και, μόνο, 1 στους 5 προτίμησε ιατρό (ανεξάρτητα από το φύλο) με τη μεγαλύτερη εμπειρία.
Οι γυναίκες ιατροί καλούνται να αντιμετωπίσουν και να ανταπεξέρθουν σε πολλές προκλήσεις, προκαταλήψεις και διακρίσεις. Στην προσπάθειά τους να είναι συνεπείς στο ρόλο και στις υποχρεώσεις τους παρουσιάζουν υψηλότερα ποσοστά υπερκόπωσης και κατάθλιψης σε σχέση με άνδρες συναδέλφους τους και άλλες επαγγελματίες γυναίκες. Είναι δύσκολο να ανατραπούν κοινωνικές αντιλήψεις αιώνων που διαιωνίζονται και τελικός αποδέκτης, ως συνήθως, είναι εκείνος που επιλέγει την σύγκρουση με το κατεστημένο.