ΑΝΤΙΕΜΒΟΛΙΑΣΤΕΣ ΣΤΟ FACEBOOK
Πρόσφατα, δημοσιεύτηκε στο American Journal of Public Health μια ενδιαφέρουσα έρευνα που σκοπό είχε να σκιαγραφήσει τα χαρακτηριστικά των αντιεμβολιαστών που δραστηριοποιούνται ενεργά μέσω σχολίων στο facebook. Εμπνευστές της ιδέας ήταν μια ομάδα επιστημόνων του πανεπιστημίου του Pittsburgh οι οποίοι δημοσίευσαν την μελέτη τους στο περιοδικό Vaccine. Αφορμή για την έρευνά τους αποτέλεσε η αθρόα συσσώρευση αρνητικών και, σε κάποιες περιπτώσεις, προσβλητικών και επιθετικών σχολίων σε κοινοποίηση ιστοσελίδας μιας τοπικής αμερικανικής παιδιατρικής κλινικής που αφορούσε στα οφέλη του εμβολίου για τον HPV. Εντυπωσιασμένοι οι ερευνητές από την ταχύτατη αναδημοσίευση του βίντεο της παιδιατρικής κλινικής που συνοδευόταν από τα γνωστά σχόλια αμφισβήτησης των αντιεμβολιαστών, αναρωτήθηκαν τα εξής: Ποια είναι τα δημογραφικά χαρακτηριστικά των ατόμων που υποστηρίζουν τέτοιες απόψεις και που οφείλεται η γρήγορη εξάπλωση και απήχηση των αντιεμβολιαστικών θεωριών;
Η αρχική αντίληψη ήταν πως ο φόβος αποτελούσε τον κινητήριο μοχλό για την υιοθέτηση της αντιεμβολιαστικής στάσης. Γρήγορα, όμως, οι ερευνητές κατέληξαν στο συμπέρασμα πως ο φόβος ήταν, αν όχι ανύπαρκτος, σίγουρα από τους λιγότερο πιθανούς λόγους. Παρατήρησαν, λοιπόν, πως σε μικρό χρονικό διάστημα μετά την δημόσια προβολή του βίντεο, πάρα πολλοί χρήστες του facebook το είχαν σχολιάσει αρνητικά. Μερικά σχόλια κυμαίνονταν σε ακραίες τοποθετήσεις κατά των υποστηρικτών των εμβολιασμών, του τύπου «θα καείτε στην κόλαση για τα νεκρά μωρά» και «έχετε υποστεί πλύση εγκεφάλου».
Στους αρθρογράφους δημιουργήθηκε προβληματισμός καθώς δεν μπορούσαν να εξηγήσουν πως ένα βίντεο προερχόμενο όχι από έναν μεγάλο και επίσημο φορέα αλλά από μια μικρή παιδιατρική κλινική τοπικής εμβέλειας είχε τέτοια απήχηση και κοινοποιήσεις με εμπαθή σχόλια. Επιπλέον, οι χρήστες που σχολίαζαν δυσμενώς την προσπάθεια ενημέρωσης για το εμβόλιο HPV παρουσίαζαν μια παράδοξη, από στατιστικής άποψης, ετερογένεια που δεν δικαιολογούσε την σύγκλιση απόψεων και στάσης απέναντι στο συγκεκριμένο θέμα.
Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν ως δείγμα περίπου 800 άτομα που είχαν τοποθετηθεί αρνητικά στην συγκεκριμένη κοινοποίηση και συνέλεξαν τα δημογραφικά στοιχεία που τους ενδιέφεραν. Συγκεκριμένα, συνέλεξαν πληροφορίες σχετικά με το φύλο, την ηλικία, τον τόπο διαμονής, την πολιτική ιδεολογία, την οικογενειακή κατάσταση, το είδος της επαγγελματικής ενασχόλησης και το επίπεδο μόρφωσης. Τα στοιχεία αυτά ήταν δημόσια εκτεθειμένα στις προσωπικές σελίδες των αντιεμβολιαστών. Η έρευνα κατέληξε στα εξής: το 89% των φερόντων ως αντιεμβολιαστές ήταν γυναίκες, το 78% ήταν γονείς, το 29% είχαν μόνιμη εργασία και το 24% ήταν απόφοιτοι ιδρυμάτων δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.
Στη συνέχεια, οι ερευνητές προσπάθησαν να κατατάξουν τα άτομα του δείγματος σε κάποιες κατηγορίες με βάση τα πιθανά κίνητρα για τη στάση τους. Κατέληξαν σε 4 κατηγορίες. Στην πρώτη ομάδα θεώρησαν ότι ανήκουν εκείνοι που πίστευαν πως οι εμβολιασμοί περιορίζουν την ελεύθερη βούληση και τις προσωπικές τους ελευθερίες και είχαν θέμα εμπιστοσύνης στους ιατρούς. Η δεύτερη ομάδα αφορούσε τους οπαδούς των επιστημονικά αναπόδεικτων εναλλακτικών θεραπευτικών προσεγγίσεων, κυρίως της ομοιοπαθητικής. Η τρίτη κατηγορία περιελάμβανε άτομα που δήλωναν πως διατηρούσαν επιφυλάξεις και είχαν ανησυχίες για την ασφάλεια των εμβολίων. Τέλος, υπήρχαν και οι λάτρεις της θεωρίας της παγκόσμιας συνωμοσίας που θεωρούσαν ότι κυβερνήσεις και μυστικές οργανώσεις ψεύδονται σε θέματα υγείας.
Η έρευνα δημιούργησε πολλά ερωτηματικά στους αρθρογράφους της αλλά και σε επιστήμονες από το χώρο της επιδημιολογίας και της κοινωνιολογίας που δεν συμμετείχαν στην έρευνα και εξέφρασαν την έκπληξή τους για τους εξής λόγους:
Το θέμα του βίντεο αναφερόταν στο εμβόλιο του HPV που αφορά κυρίως εφήβους. Τα σχόλια όμως ήταν γενικευμένα και αφοριστικά για το σύνολο των εμβολιασμών.
Οι σχολιαστές ήταν κυρίως γυναίκες και γονείς που θεωρητικά ανήκουν στα ευαισθητοποιημένα άτομα σχετικά με την υγεία των παιδιών.
Οι αρνητές του εμβολιασμού δεν προέρχονταν από την περιοχή προέλευσης της κλινικής αλλά από 36 πολιτείες των ΗΠΑ και από 8 χώρες τους παγκόσμιου χάρτη.
Και στο σημείο αυτό τέθηκε από τους ειδικούς το ερώτημα: είναι αξιόπιστη η έρευνα σε ότι αφορά τα δημογραφικά στοιχεία των ατόμων του δείγματος; Η αμφισβήτηση δεν αφορούσε την μεθολογία της μελέτης αλλά την φιλαλήθεια των συμμετεχόντων. Οι ερευνητές εικάζουν πως είτε οι δηλωμένες πληροφορίες των ένθερμων αντιεμβολιαστών είναι αναληθείς είτε οι σχολιασμοί τους δεν πρεσβεύουν τις πραγματικές τους απόψεις. Η συμμετοχή τους στη συζήτηση περί εμβολίων έγινε με σκοπό την ενίσχυση των αντιεμβολιαστικών τάσεων και όχι τον εποικοδομητικό διάλογο σχετικά με το HPV.
Ως επαλήθευση και επιβεβαίωση της συγκεκριμένης άποψης αποτελεί και μελέτη που απέδειξε πως ακόμα και μια πεντάλεπτη παρακολούθηση της επιχειρηματολογίας των αρνητών του εμβολιασμού, όπως έντεχνα εμφανίζεται είτε στα forum τους είτε σε διάφορες κοινοποιήσεις, είναι ικανή να δημιουργήσει αμφιβολίες σε γονείς σχετικά με την ορθότητα της επιλογής τους να εμβολιάσουν τα παιδιά τους. Επιπλέον, το 2018, δημοσιευμένη μελέτη στο American Journal of Public Health αποκάλυψε ότι οι περισσότεροι αντιεμβολιαστικοί διάλογοι λειτουργούν ως «τρολάρισμα» σε κάθε προσπάθεια ενημέρωσης του κοινού σε θέματα δημόσιας υγείας.
Οι ειδικοί συστήνουν σε όσους διατηρούν επιφυλάξεις να μην αναζητούν την «αλήθεια» στο διαδίκτυο αλλά να ενημερώνονται από τους επαγγελματίες της υγείας οι οποίοι έχουν την γνώση αλλά και το χρέος να προασπίζουν την δημόσια υγεία. Ως ιατροί, οφείλουμε να προάγουμε την επιστήμη ώστε η εξέλιξή της να λειτουργήσει ευεργετικά και για τις επόμενες γενιές. Τα φάρμακα, τα εμβόλια και οι επιστημονικά τεκμηριωμένες θεραπευτικές επιλογές βελτίωσαν την ποιότητα ζωής και ελάττωσαν τα ποσοστά θνησιμότητας και νοσηρότητας παγκοσμίως, στην πάροδο των ετών. Ακόμα και αν από κάποια μερίδα ανθρώπων η προσφορά της ιατρικής αμφισβητείται και οι ιατροί θεωρούνται εντεταλμένοι φαρμακευτικών εταιριών και οργανώσεων με σκοπό τον έλεγχο του πληθυσμού και την χειραγώγησή του μέσω των «τοξικών των εμβολίων», η αλήθεια είναι απλή και διαφορετική. Θα μπορούσαμε να ελέγξουμε τον παγκόσμιο πληθυσμό με πιο προσιτούς και ανυποψίαστους τρόπους και μέσα. Τα εμβόλια δεν είναι προσβάσιμα λόγω οικονομικού κόστους και πολιτικών υγείας σε όλο τον πλανήτη. Αντίθετα, το πόσιμο νερό και οι καθημερινές και απαραίτητες συνήθειες που δεν μπορούν ν’ αποφευχθούν, όπως η κατανάλωση καφέ, η χρήση οδοντόκρεμας, ειδών ξυρίσματος και προσωπικής υγιεινής είναι ο ευκολότερος, οικονομικότερος και αθώος τρόπος πρόκλησης αυτισμού και λοιπών ασθενειών στον παγκόσμιο πληθυσμό.
Το θέμα, λοιπόν, με το αντιεμβολιαστικό κίνημα δεν είναι ο αυτισμός. Είναι κάτι άλλο, το οποίο οφείλουμε να ανακαλύψουμε…