ΕΦΗΒΟΙ ΚΑΙ ΑΛΚΟΟΛ
Η έναρξη της κατανάλωσης αλκοολούχων ποτών από τους εφήβους δεν γίνεται ξαφνικά ούτε η επίδραση της παρέας είναι ο κύριος αιτιολογικός παράγοντας. Οικογενειακοί λόγοι είναι εκείνοι που ωθούν κυρίως τους εφήβους στην χρήση του αλκοόλ αρχικά και των ναρκωτικών ουσιών στη συνέχεια.
Η έλλειψης της γονικής εποπτείας, με την πρόφαση της αποφυγής της αντιδραστικής συμπεριφοράς των παιδιών στον έλεγχο, δημιουργεί την ευκαιρία της δοκιμής του αλκοολούχου ποτού. Στην κρίσιμη αυτή ηλικία, η έλλειψη επικοινωνίας μεταξύ παιδιών και γονέων, όπως και οι οικογενειακές συγκρούσεις, συμβάλλουν σημαντικά στην αύξηση του κινδύνου στροφής προς το αλκοόλ. Εάν, επιπλέον, υπάρχει και οικογενειακό ιστορικό κατάχρησης αλκοόλ, τα παιδιά λόγω μιμητισμού θα στραφούν και εκείνα στην ίδια συνήθεια.
Η κατάσταση επιβαρύνεται περισσότερο στις περιπτώσεις που το οικονομικό επίπεδο είναι χαμηλό ενώ το διαδίκτυο, με τις ελκυστικές διαφημίσεις, έχει ενοχοποιηθεί σε μεγάλο βαθμό για την αρνητική του επίδραση στην τάση για χρήση αλκοόλ. Ωστόσο, οι αιτιολογικοί παράγοντες παρουσιάζουν διαφοροποιήσεις ανάλογα με την ηλικιακή ομάδα που ανήκουν οι έφηβοι. Συγκεκριμένα, παιδιά ηλικίας 16-18 ετών, που έχουν στενή σχέση με τις μητέρες τους, τείνουν να είναι λιγότερο επιρρεπή στην υπερβολική πόση.
Η χρήση των ποτών δεν είναι ομοιογενής. Υπάρχουν 5 στάδια στην κατανάλωση αλκοόλ που ταξινομούνται ως εξής:
Απλή πρόσβαση σε αλκοολούχα ποτά.
Πειραματισμός ή περιστασιακή χρήση έως τακτική εβδομαδιαία.
Τακτική χρήση. Ο έφηβος αγοράζει μόνος του το αλκοόλ και ενίοτε προβαίνει σε κλέψιμο για την εξασφάλιση του απαιτούμενου χρηματικού ποσού για την αγορά του.
Πολύ τακτική χρήση. Γίνονται εμφανή τα προβλήματα στην εκπαιδευτική, οικογενειακή και κοινωνική ζωή του παιδιού.
Εξάρτηση. Συνοδές εκδηλώσεις αποτελούν η περίεργη συμπεριφορά και σκέψεις για αυτοκτονία.
Όταν ένας έφηβος αρχίσει την κατανάλωση οινοπνευματωδών ποτών εμφανίζει ορισμένα χαρακτηριστικά σημεία που θέτουν στο οικογενειακό περιβάλλον την υπόνοια της χρήσης. Η διακριτή μυρωδιά του οινοπνεύματος στην αναπνοή και στο δέρμα και η ερυθρότητα των ματιών είναι ενδεικτικά. Η συμπεριφορά του εφήβου σταδιακά αλλάζει και εναλλάσσεται από την υιοθέτηση μιας παθητικής στάσης έως την αντιδραστικότητα. Το περπάτημα και η ομιλία χαρακτηρίζονται από αστάθεια και συχνά τα παιδιά απομονώνονται στο δωμάτιό τους. Η αλλαγή των φίλων είναι χαρακτηριστική ένδειξη ενώ, πολύ συχνά, οι έφηβοι που πίνουν ασκούν σωματική και λεκτική βία.
Εξίσου σημαντικές είναι και οι επιπτώσεις της κατανάλωσης αλκοόλ στην υγεία και στην ψυχοσωματική ανάπτυξη των εφήβων. Τα οινοπνευματώδη ποτά επιδρούν στην μνήμη και την προσοχή και αυξάνουν τον κίνδυνο εξάρτησης. Όσο σε πιο νεαρή ηλικία γίνεται κάποιο άτομο χρήστης αλκοόλ τόσο περισσότερο πιθανό είναι να αναπτύξει αλκοολισμό. Επιπλέον, η κατανάλωση του αλκοόλ τείνει να συνδυαστεί και με άλλες ουσίες, συνήθως την μαριχουάνα.
Οι έφηβοι, που καταναλώνουν αλκοόλ, συμπληρώνουν λιγότερα έτη εκπαίδευσης και εγκαταλείπουν το σχολείο. Το αλκοόλ αυξάνει και την συχνότητα θανάτου από τροχαία ατυχήματα καθώς, σε αυτές τις ηλικίες, αποτελεί τον κύριο αιτιολογικό παράγοντα. Τα κορίτσια, που πίνουν οινοπνευματώδη ποτά, εμφανίζουν τριπλάσια συχνότητα εμφάνισης αυτοκτονικών τάσεων σε σχέση με τις συνομήλικές τους μη καταναλώτριες αλκοόλ.
Τέλος, οι έφηβοι που κάνουν χρήση αλκοόλ είναι πολύ πιθανό να αρχίσουν νωρίς τη σεξουαλική δραστηριότητα και κυρίως χωρίς τη λήψη προστασίας. Είναι πολύ συχνό το φαινόμενο των περιστασιακών ερωτικών επαφών με άγνωστα άτομα, όπως επίσης και το ότι γίνονται θύματα ή διαπράττουν σεξουαλική επίθεση.
Είναι αποδεδειγμένο πως η κατάλληλη γονική εποπτεία είναι αποτρεπτικός παράγοντας για τη χρήση αλκοόλ στη νεολαία. Οι έφηβοι προτιμούν να πίνουν απουσία γονέων και στις ώρες κυρίως από τρεις έως έξι το απόγευμα σε ό,τι αφορά την κατανάλωση στον χώρο του σπιτιού τους. Η κατάσταση γίνεται ανεξέλεγκτη στις νυχτερινές εξόδους των εφήβων, οπότε καταναλώνουν αλκοολούχα ποτά παρά την απαγόρευση που επιβάλλει το νομοθετικό πλαίσιο.
Η βασική σύσταση για την αποφυγή ή τον περιορισμό του φαινομένου είναι η στενή επαφή και επικοινωνία των παιδιών με τους γονείς τους. Όλα τα υπόλοιπα είναι ημίμετρα.