ΟΙ ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΚΑΡΑΝΤΙΝΑΣ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΟΔΗΓΗΣΟΥΝ ΣΤΗΝ ΑΠΟΤΥΧΙΑ ΤΗΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΤΗΣ;

Στην παρούσα κατάσταση ιατρικής επαγρύπνησης εξαιτίας της πανδημίας, οι επιδημιολόγοι εργάζονται για να υπολογίσουν το ποσοστό θνητότητας του Covid-19, την ευκολία διαβίωσης του ιού και άλλες ζωτικής σημασίας επιδημιολογικούς δείκτες. Συγχρόνως, μία άλλη, διαφορετική, ομάδα εμπειρογνωμόνων διερωτάται για το ρόλο που θα μπορούσε να διαδραματίσει η ανθρώπινη ψυχολογία στην εξέλιξη της πανδημίας.

Οι ειδικοί, σε κάποιες χώρες που σύστησαν, ή μη, στις κυβερνητικές επιτροπές το μέτρο του κατ’ οίκον περιορισμού δήλωσαν πως ελήφθησαν υπόψη πολλοί συνεργικοί παράγοντες όπως τα μοντέλα συμπεριφοράς των ανθρώπων, το ενδεχόμενο της «κόπωσης» και η περίπτωση να μειωθεί η δημόσια τήρηση της καραντίνας με την πάροδο του χρόνου. Οι υποθέσεις των ερευνητών βασίζονται, σύμφωνα με τους ισχυρισμούς τους, σε εν μέρει παρατηρήσεις της ανθρώπινης συμπεριφοράς κατά την διάρκεια των πανδημιών που έχουν περάσει στο παρελθόν.

Η έρευνα που διενεργήθηκε, περιελάμβανε μια ταχεία ανασκόπηση, που δημοσιεύτηκε τον περασμένο μήνα στο Lancet, σχετικά με την ψυχολογική επίδραση της καραντίνας. Η μελέτη, λοιπόν, κατέληξε στο συμπέρασμα πως η αυτό-απομόνωση μπορεί να οδηγήσει σε μετατραυματικό άγχος, κατάθλιψη και δημόσια οργή. Οι απεριόριστες καραντίνες χωρίς σαφώς καθορισμένο τελικό σημείο, όπως αυτές που επιβλήθηκαν στην πόλη Wuhan, κινδυνεύουν να έχουν τις πιο αρνητικές παρενέργειες. Με βάση, λοιπόν, το άρθρο κρίνεται απαραίτητο να συστήνεται ο περιορισμός της καραντίνας στο συντομότερο δυνατό χρονικό διάστημα και να παρέχεται σαφής αιτιολογία στον πληθυσμό για την λήψη τέτοιων μέτρων. Εν συνεχεία, μια άλλη έρευνα, που βασίστηκε στην τοποθέτηση του Ινστιτούτου Οικονομικών και Κοινωνικών Ερευνών του Δουβλίνου, σχετικά με τον τρόπο αξιοποίησης της επιστημονικής συμπεριφοράς για την καταπολέμηση του κορωνοϊού, κατέληξε στο εξής: η παράταση των περιόδων απομόνωσης πέρα από τις αρχικές προτάσεις διακινδυνεύει την αποδυνάμωση των ανθρώπων και την αύξηση της μη συμμόρφωσης.

Ο όρος «κόπωση», ως επακόλουθο μιας καραντίνας, υποχρεώνει τα άτομα να προβούν σε θυσίες της καθημερινότητάς τους, όπως το να μην μπορούν να επισκεφτούν φίλους ή καταστήματα. Για ορισμένες, όμως, κατηγορίες ανθρώπων, οι οποίες ανήκουν σε ευάλωτα κοινωνικο-οικονομικά επίπεδα, υπάρχουν σκληρότερες πραγματικότητες που δυσχεραίνουν τη συμμόρφωση σε εκτεταμένα μέτρα κοινωνικής απομάκρυνσης. Σύμφωνα με τους ειδικούς, οι κυβερνήσεις χρησιμοποιούν συχνά αυτό που καλείται «μοντέλο COM-B» αλλαγής συμπεριφοράς, το οποίο δηλώνει ότι για να επιτευχθεί μια συγκεκριμένη επιθυμητή συμπεριφορά, οι άνθρωποι πρέπει να έχουν την απαιτούμενη ικανότητα, ευκαιρία και κίνητρο (COM). Αν δεν μπορούν να αλληλοσυνδεθούν αυτά τα τρία στοιχεία, η συμπεριφορά και η υπακοή στην καραντίνα δεν πρόκειται να επιτευχθεί.

Για να εκτιμήσει την κοινή γνώμη στην τρέχουσα πανδημία, το Υπουργείο Υγείας του Ηνωμένου Βασιλείου διενήργησε εβδομαδιαίες έρευνες για τη στάση και την ευαισθητοποίηση των ανθρώπων με τη συμβολή επιστημόνων μελέτης συμπεριφοράς και ψυχολογίας. Η συγκεκριμένη κίνηση είχε ως στόχο τη συλλογή δεδομένων που θα βοηθούσε την κυβέρνηση της χώρας στη λήψη αποφάσεων σχετικά με την επιβολή της καραντίνας. Από τις έρευνες, λοιπόν, διαπιστώθηκε ότι μερικοί άνθρωποι ανησυχούν για την ύπαρξη του ιού, ενώ άλλοι όχι και δεν σκοπεύουν να αλλάξουν τη συμπεριφορά τους. Υπάρχει, πραγματικά, ένα μείγμα ανθρώπινης συμπεριφοράς στην κοινωνία. Στο πλαίσιο αυτής της δημόσιας αμφιθυμίας, οι ερευνητές στο Ηνωμένο Βασίλειο θεωρούν ότι η ανάγκη να υποχωρήσουν και να πειθαρχήσουν οι άνθρωποι σε παρατεταμένη καραντίνα μπορεί να αποδειχθεί αναποτελεσματική.

«Αν μια μεγάλη δέσμη του πληθυσμού δεν ανησυχεί και ζητάς από τους ανθρώπους να θυσιάσουν αρκετά, τότε οποιαδήποτε μέτρα δεν μπορεί να είναι αποτελεσματικά». (Guardian, Μάρτιος 2020)