Ο ΠΟΝΟΣ ΑΠΟΤΕΛΕΙ ΕΝΑ ΠΕΔΙΟ ΜΕ ΠΟΛΛΑ ΑΝΑΠΑΝΤΗΤΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ

Οι άνθρωποι έχουν αντιμετωπίσει τον πόνο με οπιοειδή εδώ και χιλιετίες. Οι μελετητές αναφέρουν ότι τα πήλινα δοχεία των Σουμερίων 8000 ετών μπορεί να ήταν οι πρώτες συνταγές για το όπιο από παπαρούνες. Η χρήση του έχει τεκμηριωθεί σε όλον τον κόσμο από την αρχαία Ελλάδα έως την Κίνα και τον Νέο Κόσμο. Το όπιο ήταν γνωστό για τη δημιουργία ενός συναισθήματος ευφορίας που το έκανε ελκυστικό ηρεμιστικό και αναλγητικό. Στις αρχές της δεκαετίας του 1800, ένας Γερμανός επιστήμονας απομόνωσε για πρώτη φορά το δραστικό συστατικό του οπίου για την παραγωγή μορφίνης. Μέχρι τις αρχές του αιώνα, ο εθισμός στη μορφίνη και το όπιο έφτασε σε επιδημικά επίπεδα στις ΗΠΑ. Εν τω μεταξύ, στη Γερμανία, ο νέος φαρμακευτικός τομέας της χημικής εταιρίας Bayer ανέπτυξε ένα φάρμακο που πιστεύεται ότι είναι πιο ισχυρό από τη μορφίνη και λιγότερο εθιστικό. Το ονόμασαν ηρωίνη.

Σήμερα υπάρχουν αρκετές μορφές οπιοειδών αναλγητικών με ευρείες δράσεις στον οργανισμό που τα καθιστούν αποτελεσματικά, δελεαστικά αλλά και επικίνδυνα. Τα οπιοειδή, συμπεριλαμβανομένων των παυσίπονων με συνταγή, συμμετείχαν σε 46.802 θανάτους από υπερβολική δόση το 2018 στις ΗΠΑ. Το αξιοσημείωτο, όμως, είναι ότι οι περισσότεροι άνθρωποι που πέθαναν από υπερβολική δόση δεν έλαβαν το φάρμακο από ιατρό. Από το 2012 που ήταν η χρονιά αιχμής συνταγογράφησης οπιοειδών καταγράφηκε μείωση της τάξης του 28% σε διάστημα μιας πενταετίας. Η αύξηση, λοιπόν, των θανάτων ενισχύθηκε από την παραγωγή παράνομων ισχυρών συνθετικών οπιοειδών στα οποία κατέφυγαν οι ασθενείς με πόνο, στην προσπάθειά τους να αυτοθεραπευτούν. Εκείνη την περίοδο ο αριθμός θανάτων από φεντανύλη ξεπέρασε την ηρωίνη που θεωρείται το κορυφαίο φάρμακο το οποίο εμπλέκεται σε θανατηφόρες υπερβολικές δόσεις.

Με όλους αυτούς τους κινδύνους που συνοδεύουν τα οπιοειδή, γιατί συνεχίζουμε να τα χρησιμοποιούμε; Η απάντηση είναι ότι έχουν αποτελεσματικότητα και η επιστήμη δεν έχει να προτείνει κάτι εξίσου επαρκές για τα τόσα διαφορετικά είδη πόνου. Τα επώδυνα συμπτώματα εδώ και πολύ καιρό αντιμετωπίζονται με ένα περιορισμένο οπλοστάσιο φαρμάκων που δεν διακρίνουν ακριβώς τους τύπους του πόνου. «Ο μεγαλύτερος λόγος είναι ότι οι επιστήμονες δεν έχουν κατανοήσει ακόμη όλους τους μηχανισμούς που προκαλούν πόνο» (David Julius, πρόεδρος του τμήματος της Φυσιολογίας του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια)

Για ασθενείς που πάσχουν από οξύ πόνο και καρκίνο, τα οπιοειδή ήταν μεταξύ των πιο σημαντικών φαρμάκων. Πριν από μερικές δεκαετίες, οι ιατροί άρχισαν να επεκτείνουν τις ίδιες θεραπείες σε άτομα με χρόνιο πόνο, τροφοδοτώντας την αύξηση των συνταγών των οπιοειδών. «Είναι μια δύσκολη πρόταση. Ενώ μερικοί άνθρωποι μπορεί να ανακουφιστούν, δεν υπάρχουν επαρκή δεδομένα που να δείχνουν ότι είναι ασφαλή και αποτελεσματικά όταν χρησιμοποιούνται μακροπρόθεσμα. Αυτό που είναι γνωστό, ωστόσο, είναι ότι η μακρά έκθεση στα οπιοειδή αυξάνει και τον κίνδυνο εθισμού. Το αν τα οφέλη των οπιοειδών υπερτερούν των κινδύνων είναι μια δύσκολη ερώτηση. Οι επιλογές που μπορούν να κάνουν οι ιατροί είναι περιορισμένες» (Frank Porreca, καθηγητής Φαρμακολογίας και Αναισθησιολογίας, Πανεπιστήμιο της Αριζόνα)