Η ΠΑΓΙΔΑ ΤΗΣ ΚΑΜΕΡΑΣ ΣΤΗ ΣΧΟΛΙΚΗ ΑΙΘΟΥΣΑ
Η παρουσία κάμερας παρακολούθησης σε ειδικούς χώρους των σχολικών εγκαταστάσεων δεν είναι πρωτοφανές φαινόμενο. Ωστόσο, ο λόγος ύπαρξης της είναι συγκεκριμένος και δεν έχει ουδεμία σχέση με την διευκόλυνση της διδασκαλίας. Στην πραγματικότητα, η σχολική βία είναι ο αιτιολογικός παράγοντας που έχει ωθήσει πολλά σχολεία να αρχίσουν να εξετάζουν την εφαρμογή μέτρων ασφαλείας με την ελπίδα να αποτρέψουν την ακατάλληλη συμπεριφορά. Η εγκατάσταση, όμως, κάμερας σε χώρους όπως τα γυμναστήρια των σχολικών μονάδων, δεν έγινε τυχαία, ως τρόπος πρόληψης. Η αύξηση της ασφάλειας συσχετίστηκε με μεγαλύτερα σχολεία με μέσο όρο εγγεγραμμένων μαθητών, περίπου τους 1.000. Επίσης, από τα δεδομένα φαίνεται πως υπάρχει σχέση παρουσίας κάμερας και σχολείων που βρίσκονται σε περιοχές όπου το έγκλημα και η παραβατικότητα είναι περισσότερο διαδεδομένα.
Παρόλα αυτά, αν και τίθεται ως προτεραιότητα η διασφάλιση της σωματικής ακεραιότητας των παιδιών, η παρουσία κάμερας στα σχολεία διχάζει. Οι υποστηρικτές ισχυρίζονται ότι με τη λήψη του συγκεκριμένου μέτρου γίνεται εύκολα ο εντοπισμός διαρρήξεων, κλοπών, βανδαλισμών και εγκληματικών πράξεων. Η κάμερα συμβάλλει στην μείωση του σχολικού εκφοβισμού και είναι αποτελεσματική για την προστασία εκπαιδευτικών και παιδιών. Ειδικότερα, η παρουσία κάμερας αποτρέπει την παρενόχληση παιδιών από επίορκους εκπαιδευτικούς καθώς και απαλλάσσει το διδακτικό προσωπικό από άδικες κατηγορίες. Η βιντεοσκόπηση, επιπλέον, δίνει τη δυνατότητα παρακολούθησης των επισκεπτών στο σχολείο και των μαθητών που αποχωρούν χωρίς άδεια. Τέλος, υπάρχει ένα ποσοστό γονέων που θεωρεί ότι η ύπαρξη προστατευτικών μέτρων τους δημιουργεί εφησυχασμό.
Από την άλλη πλευρά, όσοι διαφωνούν, υποστηρίζουν ότι η κάμερα παρακολούθησης παραβιάζει τη νομιμότητα και το απόρρητο και συνιστά εισβολή στην ιδιωτική ζωή μαθητών και εκπαιδευτικών. Επίσης, αυτός ο τρόπος αστυνόμευσης έχει υψηλό κόστος αγοράς, εγκατάστασης και συντήρησης. Στη συνέχεια, θα πρέπει να αναφερθεί πως όσο και να φαίνεται παράδοξο, η παρουσία της κάμερας έχει αυξήσει τον αριθμό των καταγεγραμμένων περιστατικών βίας. Στις περιπτώσεις που επιτράπηκε η παρουσία κάμερας στις αίθουσες διδασκαλίας, τα βίαια συμβάντα και οι βανδαλισμοί αυξήθηκαν σε χώρους μη ελεγχόμενους όπως οι τουαλέτες και οι σκάλες. Τέλος, έχει διαπιστωθεί ότι η ύπαρξη κάμερας έχει οδηγήσει στην απώλεια εμπιστοσύνης μεταξύ μαθητών και εκπαιδευτικών. Η επιτήρηση στα σχολεία δημιουργεί μια αυταρχική ατμόσφαιρα και οι μαθητές ενδέχεται να προσέρχονται με μια αίσθηση φόβου.
Για το θέμα αυτό, το Family Educational Rights and Privacy Act (FEPRA), που δραστηριοποιείται ενεργά σε θέματα που αφορούν στα δικαιώματα των παιδιών σχετικά με την εκπαιδευτική διαδικασία, δεν τοποθετείται σαφώς. Εκτός από την αποδοχή της νομικής εγκυρότητας του μέτρου, δεν τάσσεται ξεκάθαρα υπέρ κάποιας πλευράς. Επισημαίνει, ωστόσο, ότι τα ερωτήματα που έχουν τεθεί από φορείς σχετικά με την πολιτική κάμερας που πρέπει να εφαρμόζεται είναι ορθά. Σύμφωνα με την προαναφερθείσα πολιτική, έπειτα από την εγκατάσταση μιας κάμερας στο σχολείο, θα πρέπει να υπάρχει σαφής δήλωση των λόγων που καθιστούν αναγκαία την ύπαρξή της καθώς και διάταξη της συναίνεσης. Επίσης, είναι απαραίτητο να έχει οριοθετηθεί ο ρόλος αλλά και οι ευθύνες των ατόμων που θα έχουν πρόσβαση στις κάμερες. Εξυπακούεται ότι είναι γνωστή και διαθέσιμη στους ενδιαφερόμενους, η ταυτότητα των ατόμων με πρόσβαση στο υλικό της βιντεοσκόπησης. Τέλος, κρίνεται απαραίτητος ο προσδιορισμός του χρονικού διαστήματος φύλαξης του υλικού καθώς και του τρόπου καταστροφής του.
Σε ότι, αφορά, όμως, την συναίνεση για την ύπαρξη κάμερας εντός της αίθουσας διδασκαλίας, υπάρχουν μόνο προτάσεις και όχι αποφάσεις επιβολής, και αυτό εξαιτίας της ιδιαιτερότητας του θέματος. Η εγκατάσταση, λοιπόν, κάμερας σε σχολική αίθουσα εξαρτάται από αυτό που γονείς και εκπαιδευτικοί πιστεύουν ότι είναι καλύτερο όσο αφορά την αντιμετώπιση των αναγκών του σχολείου. Σε αυτό το πλαίσιο εντάσσεται η διαδικασία υποβοηθούμενης διδασκαλίας μέσω του live streaming το οποίο εννοιολογικά και λειτουργικά δεν έχει σχέση με κάμερα παρακολούθησης ούτε όμως και με εκπαιδευτική μέθοδο. Η συγκεκριμένη τεχνική χρησιμοποιείται για την ζωντανή μετάδοση σχολικών εκδηλώσεων και συναφών δραστηριοτήτων ώστε να έχουν πρόσβαση μαθητές και γονείς που δεν είναι δυνατόν να παρευρίσκονται. Ωστόσο, λόγω της ευκολίας που παρέχει, γίνεται η χρήση της και σε περιπτώσεις διδασκαλίας, με πολύ μικρό αριθμό συμμετεχόντων, για συγκεκριμένους λόγους. Το γεγονός, όμως, ότι έχει υιοθετηθεί και χρησιμοποιείται δεν σημαίνει πως και ηθικά είναι αποδεκτή, ως επιλογή. Η νομιμότητα της χρήσης της και η επιβολή της με νομικές διατάξεις, δεν αναιρεί την καταπάτηση των θεμελιωδών δικαιωμάτων των γονέων στη διασφάλιση της ιδιωτικής ζωής των ανήλικων παιδιών τους. Μια κάμερα που καταγράφει πρόσωπα, ιδιότητες, πληροφορίες της ζωής των παιδιών καθώς και κάποιες μαθησιακές τους ιδιαιτερότητες δεν εξυπηρετεί την εκπαιδευτική διαδικασία αλλά μεταλλάσσεται σε κάμερα παρακολούθησης, που συνοδεύεται από όλες αρνητικές συνέπειες που προαναφέρθηκαν.
Επιπρόσθετα, το επιχείρημα της χρήσης της, κατά εξαίρεση στην διδασκαλία, όπως παρατηρείται στις χώρες του εξωτερικού, δεν είναι ιδιαίτερα πειστικό. Όπου εφαρμόζεται, υπάρχει η τεχνογνωσία της εγκατάστασης και χρήσης της καθώς και η εμπειρία για την αποφυγή παραβίασης της ιδιωτικής ζωής. Επίσης, η κουλτούρα, οι συνήθειες και ο τρόπος ζωής των χωρών που εφαρμόζεται αποκλίνουν σημαντικά των αντίστοιχων των ελλήνων μαθητών. Με λίγα λόγια, δεν εφαρμόζουμε σε ανομοιογενείς επιδημιολογικά πληθυσμιακές ομάδες τα ίδια στερεότυπα διδασκαλίας, επειδή απλά αυτά είναι διαθέσιμα και γιατί δεν προνόησε κανείς για την ανεύρεση εναλλακτικών τρόπων κάλυψης των διδακτικών ωρών που χάθηκαν εξαιτίας του lockdown στα σχολεία.