Η ΑΝΤΙΠΑΡΑΘΕΣΗ ΣΤΗΝ ΑΡΝΗΣΗ ΜΑΣΚΑΣ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΗ

Εξαιτίας της επιβολής της χρήσης μάσκας στο γενικό πληθυσμό για την προστασία από την Covid-19, δημοσιεύονται το τελευταίο χρονικό διάστημα μελέτες που υπεραμύνονται αυτής της απόφασης. Από την άλλη πλευρά, τοποθετούνται οι αρνητές της μάσκας οι οποίοι προβάλλουν ένα εύλογο επιχείρημα, μεταξύ των υπολοίπων που υποστηρίζουν, ότι η μάσκα είναι άβολη και περιοριστική. Παρόλα αυτά, η απόφαση να φορέσει κανείς μάσκα εξαρτάται από την εκτίμηση των κινδύνων που έχει κάθε άτομο και σε αυτήν την περίπτωση οι αλληλεπιδράσεις μπορεί να γίνουν συναισθηματικές.

Σύμφωνα με τον Dr Robert Klitzman, καθηγητή Ψυχιατρικής στο πανεπιστήμιο Columbia των ΗΠΑ, οι κοινωνικές ομάδες έχουν δημιουργήσει και ενισχύσει τους δικούς τους κανόνες σχετικά με τη χρήση της μάσκας. Είναι γεγονός πως πολλοί ψυχολογικοί παράγοντες συμβάλλουν σε αυτήν την απόφαση. Οι άνθρωποι ποικίλουν δραματικά στον τρόπο με τον οποίο κρίνουν και αποδέχονται τον κίνδυνο, ανάλογα με τις πληροφορίες στις οποίες έχουν εκτεθεί. Εάν κάποιος έχει άμεση εμπειρία με το Corona virus, αυτό θα επηρεάσει τη λήψη των αποφάσεών του. Για παράδειγμα, οι νέοι μπορεί να γνωρίζουν λιγότερα άτομα που έχουν πληγεί σοβαρά από την Covid-19 και έτσι έχουν μικρότερη ανησυχία. Οι έρευνες αποδεικνύουν ότι όσο περισσότερο οι άνθρωποι βλέπουν τους άλλους να φορούν μάσκες, αυξάνεται η πιθανότητα να πράξουν το ίδιο, γιατί η συχνή έκθεση σε χώρους που γίνεται χρήση της μάσκας επιφέρει και την εξοικείωση. Αυτό συμβαίνει διότι ως είδος έχουμε την τάση να ταιριάζουμε μεταξύ μας και να θέλουμε να γίνουμε αποδεκτοί.

Στην περίπτωση της μάσκας, όσοι τη χρησιμοποιούν με βάση τις οδηγίες είναι πιο εύκολο να αισθάνονται θυμό με εκείνους που την αρνούνται. Το να ντροπιάζεις, όμως, κάποιον είτε δια ζώσης είτε διαδικτυακά είναι αντιπαραγωγικό. Η απόρριψη της θέσης κάποιου ως αβάσιμη είναι ένας από τους λιγότερο αποτελεσματικούς τρόπους επικοινωνίας που αφορούν σε κινδύνους για τη δημόσια υγεία. Είναι γεγονός πως όταν αμφισβητούνται οι αξίες μας, μπορεί να προκληθεί αμυντικότητα και παρερμηνεία των συμβουλών. Η φράση «θα ήθελα να φοράς μάσκα όταν χρησιμοποιείς τα μέσα μαζικής μεταφοράς» μπορεί να εκληφθεί ως «νομίζω ότι είσαι ένα ανεύθυνο άτομο». Στο σημείο αυτό υπάρχει και ένα μάθημα. Η άμυνα κάνει τους ανθρώπους λιγότερο πρόθυμους να ακούσουν και να επεξεργαστούν πληροφορίες.

Επιπλέον, ο τρόπος με τον οποίο οι άνθρωποι ακολουθούν τα μηνύματα δημόσιας υγείας προβλέπεται από την εμπιστοσύνη. Εάν δεν εμπιστευόμαστε τον αγγελιοφόρο, δεν θα το πιστέψουμε. Δυστυχώς, με την ακανόνιστη επικοινωνία των κυβερνήσεων, η εμπιστοσύνη εξαφανίζεται γρήγορα. Το να ζει κανείς σε μια πανδημία σημαίνει ότι είμαστε όλοι αγχωμένοι και συναισθηματικοί και επηρεάζεται ο τρόπος που επικοινωνούμε και διατηρούμε πληροφορίες. Η καλή επικοινωνία, όμως, εξαρτάται από την προετοιμασία, αλλά, δυστυχώς, δεν έχουμε πάντα χρόνο. Για αυτό αποτελεί επιτακτική ανάγκη να προσπαθήσουμε να περιηγηθούμε στα ακανθώδη ζητήματα της δημόσιας υγείας με ενσυναίσθηση.

Εάν βρίσκομαι σε χώρο που απαιτείται η χρήση της μάσκας και παρατηρήσω πως υπάρχουν άνθρωποι που δεν συμμορφώνονται, είναι φυσικό πως δημιουργείται η ανάγκη να απευθυνθώ σε εκείνους και να τους εκφράσω την επιθυμία μου να φορέσουν μάσκα. Όμως, τελικά τι θα πετύχω; Το πιο πιθανό είναι η αντίδραση τους να είναι αρνητική. Ίσως ένας καλύτερος στόχος, αν θέλουμε να συνομιλήσουμε με την αντίθετη πλευρά, είναι να κάνουμε ερωτήσεις και να τους ακούσουμε. Υπάρχει τεράστια δύναμη στην αίσθηση επικύρωσης. Εάν κάποιος νιώθει ασφαλής να μιλήσει, τότε υπάρχει η πιθανότητα να ξανασκεφτεί και να αναθεωρήσει τις απόψεις του.

Είναι αναμενόμενο, σε δημοκρατικές και πολιτισμένες κοινωνίες να υπάρχει αφενός το δικαίωμα έκφρασης της προσωπικής άποψης και αφετέρου η δυνατότητα της διεκδίκησης της αξιοπρέπειας. Η χρήση υποτιμητικών χαρακτηρισμών που υποβαθμίζουν την αντιληπτική ικανότητα και κρίση όσων διαφωνούν με την άποψη της πλειοψηφίας ή της εξουσίας δεν προάγει το διάλογο. Συγκεκριμένα, αν στην παρούσα φάση, υπάρχουν άνθρωποι που για ποικίλους λόγους αρνούνται τη χρήση της μάσκας, η επιθετική απέναντί τους συμπεριφορά και η αναίτια χρήση του χαρακτηρισμού «ψεκασμένοι» δεν συνεισφέρει στην προσπάθεια προσέγγισής τους. Απεναντίας, δημιουργεί την αίσθηση πως στην κοινωνία μετέχουν δύο κατηγορίες ανθρώπων, η κάστα των «αρίστων» που κατέχουν τη γνώση και είναι κοινωνοί της αλήθειας και οι άλλοι, οι «ανεγκέφαλοι συνωμοσιολόγοι». Βέβαια, είναι εύκολο να αισθάνεται κανείς θυμωμένος με εκείνους που δεν ακολουθούν τις οδηγίες για την Covid-19. Ωστόσο, η αντιπαράθεση δεν αποτελεί την πιο κατάλληλη επιλογή καθώς η ενσυναίσθηση είναι το κλειδί για την αλλαγή της σκέψης των ανθρώπων.