ΔΗΜΟΣΙΕΥΟΝΤΑΣ ΓΡΗΓΟΡΑ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

Μία ερευνητική δημοσίευση είναι το υψηλότερο επίπεδο διάδοσης των ερευνητικών συμπερασμάτων. Αυτή η πράξη φέρει μαζί της κοινωνικές και ηθικές ευθύνες εκ μέρους των συγγραφέων. Οι επιστημονικές και ακαδημαϊκές δημοσιεύσεις παρέχουν το κύριο όχημα για τη διάδοση ευρημάτων, σκέψεων και αναλύσεων στην επιστημονική, ακαδημαϊκή και λαϊκή κοινότητα. Για να συμβάλουν οι επιστημονικές δραστηριότητες στην πρόοδο της γνώσης, πρέπει να δημοσιεύονται με επαρκή λεπτομέρεια και ακρίβεια, ώστε να μπορούν οι άλλοι να κατανοήσουν και να επεξεργαστούν τα αποτελέσματα.

Όποια υποβλητική μορφή μπορεί να πάρει αυτή η διάδοση, η ευθύνη βαρύνει τους δημιουργούς ώστε να διασφαλίσουν την τήρηση του κώδικα δεοντολογίας, καθώς αυτός σχετίζεται με την ακεραιότητα των πληροφοριών που δημοσιεύονται. Είναι αντίφαση να είσαι συγγραφέας, αλλά μετά να επικαλεστείς άγνοια εάν υπάρχει διαμάχη σχετικά με τα δεδομένα στη δημοσιευμένη εργασία σου. Δημοσιεύουμε μία μελέτη επειδή θέλουμε τα ευρήματά μας να προσαρμοστούν στην πράξη ή σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να σχετίζονται με τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής στη λήψη αποφάσεων.

Η συγγραφή ενός επιστημονικού άρθρου έχει να κάνει με τη δημόσια τοποθέτηση του ονόματος του επιστήμονα στα ερευνητικά του επιτεύγματα. Οι ερευνητές αποκομίζουν πολλά προσωπικά και επαγγελματικά οφέλη από την ερευνητική τους δραστηριότητα γενικά και τις δημοσιεύσεις τους ειδικότερα. Έτσι, η συγγραφή είναι ένα ισχυρό νόμισμα που φέρνει όχι μόνο προσωπική ικανοποίηση αλλά και ανταμοιβές σταδιοδρομίας, επαγγελματικής ή ακαδημαϊκής, με βάση την καταμέτρηση και την ποιότητα των δημοσιεύσεων.

Σε ότι αφορά τη δημοσίευση μίας επιστημονικής εργασίας σε περιοδικό χωρίς δείκτη απήχησης (impact factor) ή αξιολόγηση από ομότιμους δεν επηρεάζεται καθόλου η αξία της ίδιας της εργασίας. Πρόκειται, δηλαδή, για μία δημοσίευση καθ’ όλα νόμιμη και με πλήρη τα πνευματικά δικαιώματα. Έτσι, κανείς δεν δύναται να κάνει χρήση των αποτελεσμάτων, συμπερασμάτων ή/και των δεδομένων της χωρίς την έγγραφη έγκριση των δημιουργών της.

Οι βασικοί λόγοι που ένας επιστήμονας επιλέγει να δημοσιεύσει σε περιοδικά χωρίς impact factor ή αξιολόγηση από ομότιμους είναι οι εξής:

• Κατοχύρωση επιστημονικής ιδέας. Από την ώρα που δημοσιεύεται πρώτη, ανεξάρτητα το που, μία νέα επιστημονική πληροφορία αποκτά αυτόματα το πλεονέκτημα της πνευματικής ιδιοκτησίας. Έτσι, οποιοσδήποτε κάνει αναφορά, σε μελλοντική δημοσίευση, της συγκεκριμένης πληροφορίας υποχρεούται να αναφέρει τα πλήρη στοιχεία της πρωτότυπης εργασίας.   

• Εξασφάλιση μη χρήσης, από τρίτους, των δεδομένων που έχουν συλλεχθεί από τον ερευνητή.

• Οικονομία. Το κόστος δημοσίευσης σε ένα επιστημονικό περιοδικό χωρίς impact factor ή αξιολόγηση από ομότιμους είναι σημαντικά οικονομικότερο από ένα περιοδικό με impact factor. Τις περισσότερες, μάλιστα φορές, η οικονομική διαφορά είναι της τάξης μερικών χιλιάδων ευρώ!

• Χρόνος δημοσίευσης. Σε ένα επιστημονικό περιοδικό χωρίς impact factor ή αξιολόγηση από ομότιμους το χρονικό διάστημα που μεσολαβεί μεταξύ κατάθεσης της εργασίας έως τη δημοσίευσή της, σε σύγκριση με ένα περιοδικό με impact factor, είναι ιδιαίτερα μικρό. Εδώ, η χρονική διαφορά κυμαίνεται από μερικές εβδομάδες έως και αρκετούς μήνες.

Δεν θα πρέπει, τέλος, να ξεχνάμε ότι, από νομικής πλευράς, αυτό που πρέπει να αξιολογείται και να κρίνεται είναι η ίδια η δημοσίευση και όχι το περιοδικό που τη φιλοξενεί. Δηλαδή, το γεγονός ότι μία δημοσιευμένη εργασία έχει εγκριθεί από κριτές δεν της προσδίδει κανέναν απολύτως τίτλο «αλάθητου» ούτε αφαιρεί το δικαίωμα κριτικής αξιολόγησης από το αναγνωστικό κοινό ή οποιοδήποτε εργασιακό φορέα.