ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΣΥΝΕΧΟΥΣ ΜΕΤΑΒΛΗΤΗΣ ΣΕ ΚΑΤΗΓΟΡΙΚΗ: ΕΝΑ ΣΥΝΗΘΙΣΜΕΝΟ ΣΦΑΛΜΑ

Η μετατροπή συνεχών μεταβλητών (π.χ. ηλικία, βάρος, αρτηριακή πίεση κλπ) σε κατηγορικές καθιστά την ανάλυση αναποτελεσματική, παραπλανητική και αυθαίρετη. Πολλές μεταβλητές είναι δυνατόν να μετρηθούν σε περισσότερες μορφές κλίμακας (ονομαστική, τακτική, ισοδιαστημάτων, αναλογική). Η μεταβλητή «ηλικία», για παράδειγμα, μπορεί να υπάρχει σε ένα ερωτηματολόγιο ως αναλογική μεταβλητή (π.χ. ανοικτή απάντηση στο ερώτημα «Πόσο ετών είστε;» ή «Ποιο έτος γεννηθήκατε;») είτε ως τακτική μεταβλητή (π.χ. κλειστή απάντηση στο ερώτημα «Η ηλικία σας είναι 20-39, 40-59, 60 και άνω;»).

Εάν δεν συντρέχουν ειδικοί λόγοι (π.χ. εξασφάλιση ανωνυμίας σε μικρό δείγμα) και προκειμένου να μην υπάρχει απώλεια πληροφορίας συνιστάται η χρήση κλίμακας «υψηλότερου» επιπέδου (αναλογική στην περίπτωση της ηλικίας). Οι στατιστικοί δείκτες που χρησιμοποιούνται στις κλίμακες «κατώτερου» επιπέδου (τακτική κλίμακα στο προηγούμενο παράδειγμα), όπως η διάμεσος τιμή, μπορούν να εφαρμοστούν και στις «υψηλότερες» κλίμακες. Δεν ισχύει, όμως, το αντίστροφο (π.χ. ο μέσος όρος δεν είναι εφαρμόσιμο περιγραφικό μέτρο για ονομαστικές μεταβλητές).

Επειδή το συγκεκριμένο φαινόμενο το συναντάμε αρκετά συχνά σε πτυχιακές εργασίες, μεταπτυχιακές διπλωματικές, διδακτορικές διατριβές, καθώς και σε δημοσιευμένα επιστημονικά άρθρα, θα ήταν καλό να υπάρχει ένας καλός αρχικός σχεδιασμός πριν τη συλλογή και επεξεργασία των δεδομένων. Είναι κρίμα να υποβαθμίζεται μία αξιόλογη έρευνα λόγω ελλιπούς σχεδιασμού.