ΤΑΧΕΙΑ ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ (RAPID REVIEW)

Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μία αυξανόμενη ζήτηση προς τη λήψη αποφάσεων, βάσει τεκμηρίωσης, για την πολιτική και τα συστήματα υγείας. Οι συστηματικές ανασκοπήσεις (systematic reviews) έχουν χρησιμοποιηθεί, συνήθως, για αυτόν τον σκοπό. Μία συστηματική ανασκόπηση, ωστόσο, είναι συνήθως αρκετά απαιτητική σε ότι αφορά τους οικονομικούς πόρους και, επιπλέον, διαρκεί περίπου 12-24 μήνες για να ολοκληρωθεί. Ως εναλλακτική λύση, για την αντιμετώπιση αυτών των ζητημάτων, προβάλλουν οι ταχείες ανασκοπήσεις (rapid

reviews).

Οι ταχείες αξιολογήσεις μπορούν να θεωρηθούν ως μία απλοποιημένη προσέγγιση των συστηματικών ανασκοπήσεων. Η ταχεία ανασκόπηση ακολουθεί τα περισσότερα από τα βασικά βήματα μιας συστηματικής ανασκόπησης, χρησιμοποιώντας συστηματικές και διαφανείς μεθόδους για τον εντοπισμό, την επιλογή, την κριτική αξιολόγηση και την ανάλυση δεδομένων από σχετική έρευνα. Ωστόσο, για την παροχή έγκαιρων αποδεικτικών στοιχείων, ορισμένα από τα στοιχεία μιας συστηματικής διαδικασίας αναθεώρησης είτε απλοποιούνται είτε παραλείπονται.

Υπάρχουν διάφορες προσεγγίσεις για την απλούστευση των στοιχείων της κριτικής, όπως η μείωση του αριθμού των βάσεων δεδομένων, η ανάθεση ενός μόνο κριτή σε κάθε βήμα, ενώ ένας άλλος κριτής επαληθεύει τα αποτελέσματα, αποκλείοντας ή περιορίζοντας τη χρήση γκρίζας βιβλιογραφίας κλπ. Γενικά, μια γρήγορη ανασκόπηση διαρκεί περίπου τέσσερις μήνες ή και λιγότερο.

Η μειωμένη απαίτηση οικονομικών πόρων και χρονικής διάρκειας είναι τα κύρια οφέλη μίας ταχείας ανασκόπησης, γεγονός που την καθιστά πιο συναρπαστική για τους διαχειριστές προγραμμάτων υγείας και τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής. Ωστόσο, οι γρήγορες αξιολογήσεις συνοδεύονται επίσης από προκλήσεις. Δεν είναι εύκολο να ικανοποιηθούν οι χρονικά ευαίσθητες ανάγκες, διατηρώντας παράλληλα τη μεθοδολογική αυστηρότητα και διασφαλίζοντας την εγκυρότητα της ανασκόπησης. Οι ταχείες ανασκοπήσεις θεωρούνται πιο επιρρεπείς σε μεροληψία σε σύγκριση με τις συστηματικές ανασκοπήσεις.

Η διάκριση μεταξύ γρήγορων και συστηματικών ανασκοπήσεων και ανασκοπήσεων οδηγεί στο ερώτημα πότε πρέπει να χρησιμοποιούνται. Οι ταχείες ανασκοπήσεις έχουν βρεθεί ότι είναι χρήσιμες τόσο σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης (π.χ. επιδημία, φυσικές καταστροφές) όσο και σε καταστάσεις μη έκτακτης ανάγκης. Ωστόσο, υπάρχουν περιπτώσεις όπου η ταχεία ανασκόπηση μπορεί να είναι ακατάλληλη. Για παράδειγμα, σε μία κατάσταση όπου τα αποδεικτικά στοιχεία θα χρησιμοποιηθούν για τη λήψη αποφάσεων ή την ανάπτυξη κατευθυντήριων γραμμών που θα εφαρμοστούν σε πολύ μεγάλη κλίμακα (π.χ. διεθνής, περιφερειακή), προτιμάται η πλήρης συστηματική ανασκόπηση.

Έτσι, οι ταχείες ανασκοπήσεις δεν θα πρέπει να θεωρούνται ως μέθοδος για την αντικατάσταση άλλων συνθέσεων αποδεικτικών τεκμηρίων, αλλά μάλλον ως μέσο για τη συμπλήρωσή τους. Οι ταχείες ανασκοπήσεις μπορούν να χρησιμοποιηθούν για νέα και αναδυόμενα θέματα, για ενημέρωση κριτικών που έχουν ολοκληρωθεί προηγουμένως, καθώς και για ανάπτυξη, εφαρμογή ή αξιολόγηση πολιτικής.